ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

دکتر عبدالحسین شاهوردی در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص کند شدن روند برخی پروژه‌ها در رویان مانند پروژه‌های ژن‌درمانی، گفت: ما در زمینه ژن‌درمانی در مراحل پیش‌بالینی و مطالعه بر روی مدل‌های حیوانی موفق بودیم؛ ولی پروژه‌های کارآزمایی بالینی به دلیل ماهیتی که دارند، کندتر پیش می‌روند. طبیعت کار، این است؛ چون باید مجوزهای مختلف از وزارت بهداشت و ... اخذ شود. همچنین این پروژه‌ها نیازمند زیرساخت‌هایی مانند کلین‌روم (اتاق تمیز) است که هیچ آلودگی در نمونه‌ها وجود نداشته باشد، در نتیجه هزینه‌های پروژه بالاتر می‌رود.

انتظار داشتیم پروژه‌ها با سرعت بیشتری پیشرفت کنند

وی خاطر نشان کرد: برخی از این پروژه‌ها در رویان به دلیل این‌که به مرحله کارآزمایی بالینی رسیده‌اند، مشمول زمان شده‌اند و سعی و تلاش ما این است که حمایت‌های مالی به دست بیاورند. پروژه‌هایی مانند درمان پارکیسنون از طریق تمایز سلول‌های بنیادی به سلول‌های عصبی، درمان بیماران ALS، MS و قطع نخاع پروژه‌هایی هستند که در پژوهشگاه رویان به مرحله کارآزمایی بالینی رسیده است ولی به خاطر محدودیت منابع مالی و زیرساخت‌ها واقعاً سرعتشان کند شده است ولی متوقف نشده‌اند. انتظار خود ما هم این بود که با سرعت بیشتری مراحل کار جلو برود.

رییس پژوهشگاه رویان به پروژه‌های عملی‌شده اشاره کرد و گفت: برخی پروژه‌های سلول درمانی در رویان با کمک شرکت «بُن‌یاخته‌های رویان» برای درمان فلج مغزی یا شرکت «سل تک فارمد» که با همکاری ستاد اجرایی فرمان امام راه‌اندازی شده، نهایی شده است و سلول‌های تولیدی مجوز سلول‌درمانی را از وزارت بهداشت گرفته است.

وی ادامه داد: همچنین در برخی پروژه‌های ژن‌درمانی، مجوز دریافت پول از بیمار نیز اخذ شده است ولی ماهیت کار رعایت اخلاق پزشکی سرعت را کند می‌کند. چراکه نمی‌توان به یک‌باره ۴۰ بیمار برای ورود به کارآزمایی بالینی آماده کرد. کارآزمایی ابتدا باید بر روی ۵ بیمار که در مرحله نهایی بیماری (Endstage) قرار دارند، انجام شود؛ سپس دارو استفاده شود و چند سال بیماران رصد شوند و بعد مراحل بعدی انجام شود. همین موضوع زمان و هزینه‌ها را افزایش می‌دهد.

رویان نیازمند سرمایه‌گذاری و حمایت بیشتر است

شاهوردی در پاسخ به این‌که چه اقدامات حمایتی باید برای پیش‌برد برنامه‌های رویان انجام داد، گفت: واقعیت این است که پیشرفت‌های علمی دنیا متوقف نشده است و همان‌طور که ما پژوهش می‌کنیم، دنیا نیز جلو می‌رود. بسیاری از کشورها پرچم‌دار این علوم‌اند و از ما جلوتر هستند و با نگاه‌های خاص بیشتر سرمایه‌گذاری می‌کنند.

وی ادامه داد: امروزه در تحقیقات علوم سلولی، تکنولوژی‌های جدیدی در حال شکل‌گیری است که توسعه در این زمینه نیازمند دستگاه‌ها و فناوری‌های جدید است و همین امر هزینه‌های زیادی را به مراکز تحقیقاتی تحمیل می‌کند.

رییس پژوهشگاه رویان در مورد محدودیت‌های این پژوهشگاه گفت: یکی از محدودیت‌های ما خرید و انتقال تجهیزات جدید و همچنین حمایت‌های بعدی است.

نیازمند هم‌گرایی هستیم تا از کشورهای دیگر عقب نمانیم

وی با اشاره به اقدامات معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در این زمینه گفت: معاونت علمی و فناوری برای حل این مشکل به دنبال ایجاد آزمایشگاه‌های متمرکز است. چون امکانات و تکنولوژی‌های جدید هزینه‌های بالایی دارد و از قدرت مالی یک پژوهشگر، یک مرکز و یک دانشگاه خارج است. این رویکردی است که در همه ساختارها باید وجود داشته باشد و همگرایی صورت گیرد که از نظر تکنولوژی از کشورهای دیگر عقب نیفتیم. این موضوع مهمی است؛ چراکه ما از نظر دانشی هم‌پای بهترین کشورهای صاحب این دانش هستیم.

شاهوردی خاطر نشان کرد: اقدام دیگری که در این زمینه باید انجام گیرد، تغییر رویکرد و استفاده از ظرفیت حمایت خیرین است. همچنین صندوق‌های پژوهشی شکل‌گرفته نیز باید حمایت شوند و سرمایه‌ خود را در پروژه‌های خطر پذیر هزینه کنند. پروژه‌های خطرپذیر هزینه‌های زیادی دارند که در ظرفیت دانشگاه‌ها نیست که از آن‌ها حمایت کنند.

وی اظهار کرد: در حال حاضر شاهد اتفاقات خوبی مثل موضوع معافیت مالیاتی و رسالت‌های اجتماعی شرکت‌ها هستیم و با نظارت معاونت علمی و حمایت صندوق‌های پژوهشی باید کاری کنیم که پیشرفت‌هایی که در این سه دهه در بخش نرم‌افزاری علمی در علوم جدید اتفاق افتاده، زمین نماند.

انتشار مقاله در رویان هم کاهش یافته است؟

شاهوردی در پاسخ به این سوال که آیا کاهش انتشارات علمی که سال گذشته سبب افت رتبه علمی کشور شد، در پژوهشگاه رویان نیز اتفاق افتاده یا خیر؛ گفت: این اتفاق در سطح ملی و تمام مراکز رخ داده است.

وی ادامه داد: ما سعی کردیم انتشاراتمان از نظر کمی نسبت به سال‌های قبل کم‌تر نباشد ولی نوع تحقیقات به قاعده‌ای رسیده که هزینه‌های آن نسبت به گذشته افزایش یافته و نیازمند حمایت است. ضروری است که مراکز پژوهشی همت بیشتری داشته باشند و ماموریت‌های خود را متمرکزتر کنند تا این اتفاقات بیش از این رقم نخورد و بتوانیم جایگاه خود را در دنیا حفظ کنیم.