باورنکردنی؛ برج میلاد احتمالا دارد کج می‌شود
اقتصاد ایران: گزارش روزنامه هممیهن درباره پایش سلامت بلندترین برج تهران خبرساز شده است.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
برترین‌ها: گزارش روزنامه هممیهن درباره پایش سلامت بلندترین برج تهران خبرساز شده است.
برج میلاد تهران امسال ۱۶ساله می‌شود؛ نماد جدیدی از تهران که قرار بود نسبت به آنچه امروز می‌بینیم، مجموعه‌ای وسیع‌تر باشد و مرکز تجارت بین‌الملل تهران هم در آن تعبیه شود. تا امروز سلامت و ایمنی بلندترین و شاخص‌ترین نماد تهران بارها محل بحث بوده است؛ از خطر سقوط و احتمال کج‌شدن تا همین نامه اخیر سه استاد دانشگاه درباره پایش سلامت آن. نامه‌ای که به‌شکل گسترده‌ای بازتاب پیدا کرد اما شرکت پیمانکار برج به آن واکنش نشان داد و سلامت و پایداری آن را تایید کرد. ماجرای این نامه چه بود و چرا دوباره نام برج میلاد به رسانه‌ها برگشته است؟
ماجرای این هشدار، به نامه این سه‌چهره برمی‌گردد؛ عباس زرکوب، مدیرعامل سابق شرکت یادمان سازه، بهروز گتمیری، استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران و محمدرضا اسلامی، استاد دانشگاه ایالتی پلی‌تکنیک کالیفرنیا. آنها حدود شش‌ماه پیش دیداری از این برج داشتند و پس از آن نامه‌ای خطاب به علیرضا زاکانی، شهردار تهران با رونوشتی به مهدی چمران نوشتند و وضعیت آن را خطرناک توصیف کردند، با این حال گفت‌وگو با آنها نشان می‌داد که این نامه هشدار و البته درخواستی برای اعلام وضعیت پایش سلامت این برج مهم تهران است؛ آنها نشانه‌ای از پایش سلامت این برج توسط ابزارهای دقیقی که سال‌ها پیش در جریان ساخت آن تعبیه شده، ندیدند و می‌گویند که باید شهرداری و مسئولان این برج، جامعه مهندسان را در جریان این روند قرار دهند. این نامه در شرایطی مطرح می‌شود که شرکت پیمانکار برج میلاد که کار طراحی آن را هم برعهده داشته، تاکید می‌کند که برج آنقدر پایدار ساخته شده که زلزله نمی‌تواند آن را فرو بریزد.
این سه مهندس در نامه خود خطاب به علیرضا زاکانی نوشته‌اند: «برج میلاد تهران سال‌هاست که پایش سلامت (به‌شکل فنی ـ مهندسی) نمی‌شود. متاسفانه تجهیزات ابزاردقیق که در زمان احداث برج در بدنه بتنی کارگزاری شده، یا از دست رفته یا اینکه قرائت نمی‌شود. مضافاً اینکه اتصالات فولادی دکل آنتن ـ پیچ‌های مقاومت بالا ـ و جوش‌های اتصالات پیچیده قسمت سبد سازه رأس، نیازمند «کنترل دائم» توسط آزمایش‌‌های غیرمخرب است. علاوه بر اینها، اثر گودبرداریِ ضلع شمالی بر فونداسیون برج میلاد نیازمند مطالعات ژئوتکنیک جدی است. برج میلاد شبیه انسانی است که مدت‌هاست به چک‌آپ پزشکی نرفته و هر لحظه محتمل است به‌واسطه فشار خون، قند خون یا امور قابل پیشگیری دیگر دچار مشکل شود.»
آنها آمادگی خود را برای همکاری در این زمینه اعلام کرده و گفته‌اند که طی یک‌سال گذشته پیگیری کرده‌اند که شهرداری تهران با این بخش از مسائل برج میلاد با دانش بین‌المللی و به‌شکل فنی برخورد کنند، اما تا امروز واکنشی از سوی شهرداری دریافت نکرده‌اند؛ حتی یک تماس تلفنی. حالا درخواست آنها، انتشار گزارش فنی پایش سلامت برج میلاد مربوط به یک‌سال اخیر است.
حالا عباس زرکوب به‌عنوان مدیرعامل سابق شرکت یادمان سازه در گفت‌وگو با «هممیهن» جزئیات بیشتری از این نامه و دلیل انتشار آن می‌گوید؛ برجی که تنها بخشی از مجموعه بزرگتری به‌نام مرکز ارتباطات بین‌المللی تهران است. این مجموعه قرار بود مجموعه‌ای از بخش‌های مختلف و در ارتباط با هم باشند؛ مرکز همایش‌ها که به‌گفته زرکوب به‌شکل ناقص ساخته شده است، هتل کنار آن، مرکز تجارت بین‌الملل در شمالی‌ترین نقطه این برج که قرار بود زیرساختی برای ورود به مرکز تجارت جهانی باشد. در زمان ساخت این برج تمهیداتی برای پایش سلامت آن در نظر گرفته شده بود؛ تعدادی سنسور، پیلار و سایر تجهیزات پایش برای کنترل رفتار خاک و سازه: «سال گذشته که جلسه‌ای با مسئولان این برج داشتیم از این تجهیزات خبری نبود. علاوه بر این در زمان ساخت برج، دستگاه زلزله‌نگار تعبیه شده بود؛ درواقع مرحوم مهندس معین‌فر که مسئول پهنه‌بندی زلزله تهران بود، آنجا هم دستگاه شتاب‌نگار تعبیه کرده بود، اما در سال گذشته هم از این دستگاه خبری نبود. گفتند ما خبری از آن نداریم.»
او می‌گوید، برای مدیریت پروژه برج میلاد، شرکت یادمان‌سازه ایجاد شده بود اما حالا منحل شده، اسناد و اطلاعات آن در دسترس نیست و کسی نمی‌داند اطلاعات مربوط به پایش سلامت برج در آن بازه زمانی کجاست؛ اطلاعاتی که باید در دسترس باشد: «ما برای جانمایی، زلزله و مخابرات، مطالعات جامع و اسناد زیادی داشتیم اما الان اصلاً وجود ندارد. درصورتی‌که باید از آنها حفاظت می‌شد. الان به آنها می‌گوییم اندازه‌گیری تنش‌های مجاز فونداسیون را چه کرده‌اید، اگر بخواهند آن را اندازه‌گیری کنند، مرجعی ندارند که بتوانند مقایسه کنند.»
زرکوب توضیح می‌دهد که در جلسه با مسئولان این برج، به آنها گفته شده که هفت‌سنسور برای پایش سلامت برج وجود دارد، درحالی‌که این مجموعه به بیش از ۱۰۰ سنسور نیاز دارد: «آنها به ما پاسخ دادند که اعتبار نداریم. اصل مشکل این است که شرکت یادمان‌سازه منحل شده، هم افراد آن دیگر نیستند، هم مدارک در دسترس نیست، هم سیستم طوری است که بی‌هویت شده است. این برج مانند بیماری است که باید از آن مراقبت شود. وقتی اسناد وجود نداشته باشد، چطور می‌خواهند از آن حفاظت کنند؟ حالا سنسورها برای پایش بسیار ناکافی است. انحلال شرکت یادمان‌سازه و متلاشی‌شدن آرشیو و اسناد آن، بزرگترین لطمه را به روند پایش سلامت آن وارد می‌کند.»
برج میلاد در سال 1387 به‌صورت آزمایشی بهره‌برداری شد، اما درنهایت در سال 91 به‌صورت قطعی تحویل داده شد. طراحی و اجرای مجموعه برج میلاد توسط شرکتی به‌نام «بلندپایه» انجام شد. بهروز نوری‌خواجوی، رئیس هیئت‌مدیره این شرکت است و بعد از مطرح‌شدن نگرانی‌های اخیر به «هممیهن» می‌گوید که این ادعاها را قبول ندارد، استدلال‌های مطرح‌شده درباره سلامت این برج معتبر نیست و نباید نگران آن باشیم؛ چون برج میلاد به‌عنوان یک سازه پایدار و به‌طور ویژه برای زلزله طراحی شده تا در زمان وقوع آن آسیبی نبیند. غیر از ایمنی، آسایش مخاطب برج هم در نظر گرفته شده و به همین دلیل نباید درباره آن نگاه‌های غیرکارشناسی داشته باشیم. او می‌گوید که طراحی این برج حتی با آیین‌نامه2800 ایران هم صورت نگرفته است؛ چون اگر طبق این استانداردها طراحی می‌شد، به‌دلیل به‌روزشدن آن باید برج میلاد تقویت می‌شد: «برج میلاد به‌طور ویژه برای زلزله طراحی شده است؛ یعنی اگر زلزله‌ای رخ دهد که این برج به‌اندازه یک ترک مویی آسیب ببیند و نیاز به تعمیر هم نداشته باشد، به این معنی است که تمام تهران از بین می‌رود. این برج با هیچ زلزله‌ای واژگون نمی‌شود.»