ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «تاریخ فشرده اروپا؛ چگونه فتوحات، فرهنگ و دین به قاره‌ای شکل می‌دهند» نوشته جان هرست به‌تازگی با ترجمه روبرت صافاریان توسط نشر مرکز منتشر و راهی بازار نشر شده است. این‌کتاب در کنار آثار دیگری چون «تاریخ فشرده آلمان»، «تاریخ فشرده اتحاد شوروی»، «تاریخ فشرده انگلستان» و «تاریخ فشرده چین» قرار می‌گیرد که این‌ناشر چاپ کرده است.

جان هرست نویسنده استرالیایی این‌کتاب، تاریخ‌دان و مفسر اجتماعی متولد ۱۹۴۲ و درگذشته به سال ۲۰۱۶ است. او استاد تاریخ دانشگاه لاتروب بود. این‌پژوهشگر می‌گوید تمدن اروپا منحصر به فرد است چون تنها تمدنی است که خود را به باقی جهان تحمیل کرد و این‌کار را با فتح سرزمین‌های دیگر و استقرار در آن‌ها به انجام رساند. هرست می‌گوید کاری که اروپا در تحمیل تمدنش به جهان انجام داد، با استفاده از قدرت اندیشه‌ بود چون اروپا چیزهایی داشت که دیگران خواهانش بودند. او معتقد است علم، یک‌اختراع اروپایی است. «تاریخ فشرده اروپا» در واقع متن ویراسته سخنرانی‌هایی هستند که هرست برای آشنایی دانشجویانش با تاریخ اروپا ارائه کرده است.

مولف کتاب پیش‌رو می‌گوید در نوشتن این‌اثر، کار زیادی روی آثار جامعه‌شناسان تاریخ کرده است؛ به‌ویژه کارهای مایکل مان و پاتریسیا کرون. کرون متخصص تاریخ اروپا نیست و تخصص‌اش تاریخ اسلام است اما در کتاب کوچکی با عنوان «جوامع پیشاصنعتی» فصلی با عنوان «غرابت اروپا» دارد. پروفسور اریس جونز هم از دیگر چهره‌هایی است که مولف «تاریخ فشرده اروپا» از مطالب و همکاری‌اش در نوشتن این‌کتاب بهره برده است.

هرست می‌گوید: «مدعی هیچ اصالتی برای کتابم نیستم جز روش آن. من در ابتدا این‌سخنرانی‌ها را برای دانشجویان استرالیایی تهیه دیدم که درباره تاریخ استرالیا بسیار شنیده بودند و درباره تمدنی که آن‌ها جزئی از آن هستند بسیار کم می‌دانستند.»

کتاب پیش رو ۱۰ فصل دارد که به این‌ترتیب‌اند: «دوران باستان و سده‌های میانه»، «اروپای مدرن/ میان‌پرده: احساس کلاسیک»، «تهاجم‌ها و فتوحات»، «اشکال حکومت (یک)»، «اشکال حکومت (دو)»، «امپراتورها و پاپ‌ها»، «زبان‌ها»، «مردمان عادی/ میان‌پرده: خودویژگی‌ اروپا کدام است؟/ میان‌پرده: نیروهای مخرب»، «صنعتی‌شدن و انقلاب» و «دو جنگ جهانی».

پس از این‌فصول هم یک‌موخره با این‌عنوان به چشم می‌آید: «شرق اروپا سرنوشت آن را رقم می‌زند».

مسیری که هرست در این‌کتاب طی می‌کند، این است که با شرح سریع‌ شکل‌گیری اروپای مدرن، از یونان باستان تا امروز، روشنایی نوینی بر تاریخ قاره‌ی اروپا می‌اندازد. او با سه عنصر فرهنگِ جنگجویان ژرمن، آموزه‌های یونانی و رومی، و مسیحیت، همه‌چیز را، از جنگ‌های صلیبی تا انقلاب صنعتی توضیح می‌دهد.

در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:

دیوکلسین، کنستانتین و امپراتورهای بعدی به‌تدریج از مردم فاصله گرفتند. آن‌ها شروع کردند به تقلید از امپراتورهای پارسی که خود را چهره‌هایی خدامانند وانمود می‌کردند. آن‌ها در کاخ‌های خود می‌ماندند و هرگز کسی آن‌ها را مانند آگوستین در حال گشت‌وگذار در خیابان‌های شهر نمی‌دید. وقتی به دیدن امپراتور می‌رفتی، بدنت را می‌گشتند. بعد چشم‌بند می‌زدند و در راهروهای تودرتوی قصر می‌گرداندند تا اگر قصد سوء به جان امپراتور داشتی، راه رسیدن به او را یاد نگیری. و وقتی که سرانجام به حضور امپراتور می‌رسیدی باید در پیشگاه او بر کف زمین بوسه می‌زدی.

با افزایش مراقبت‌ها در امپراتوری، اتباع در پی راه‌هایی برای دور زدن محدودیت‌ها برآمدند. زمین‌داران بزرگ که نمی‌خواستند مالیات بپردازند به جزایر مقاومت بدل شدند و از کسانی که روی زمین‌هایشان کار می‌کردند نیز حمایت می‌کردند. در نخستین سال‌های امپراتوری، این‌ها برده بودند. وقتی تامین برده دشوار شد _ چون فتوحات رم به پایان رسیده بود _ زمین‌داران زمین‌های خود را تقسیم کردند و آن‌ها را به برده‌ها اجاره دادند، به برده‌های سابق و مردان آزادی که خواهان حمایت آن‌ها بودند. اگرچه زمین‌داران از پرداخت مالیات به امپراتورهای بعدی ناراضی بودند (و از پرداخت امتناع می‌کردند)، اما از قوانین جدیدی که مردم را موظف می‌کرد هرجا که هستند بمانند استقبال کردند. طبق این‌قوانین اگر مستاجری محل را ترک می‌کرد، مالک می‌توانست او را زنجیر کند. مستاجرهایی از سرمنشاهای گوناگون حالا در وضعیت مشابهی به سر می‌بردند؛ آن‌ها تبدیل می‌شدند به آن‌چه در سده‌های میانه سِرف خوانده می‌شد. آن‌ها مانند برده‌ها در مالکیت برده‌دار نبودند، تکه‌زمین و خانواده‌های خود را داشتند، اما حق ترک محل کار و زندگی خود را نداشتند و موظف بودند برای ارباب خود کار و از او حمایت کنند.

این‌کتاب با ۲۷۲ صفحه مصور، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۳۱۰ هزار تومان منتشر شده است.