زمانی که این مفصل دچار تخریب شدید می‌شود، کیفیت زندگی بیمار به شدت کاهش می‌یابد و انجام فعالیت‌های روزمره دشوار می‌گردد. تعویض مفصل ران با جایگزینی قسمت‌های آسیب‌دیده مفصل با اجزای مصنوعی، می‌تواند درد را کاهش دهد، حرکت را بهبود بخشد و به بیماران کمک کند تا به زندگی فعال و مستقل خود بازگردند. این مقدمه به بررسی کلی تعویض مفصل ران و اهمیت آن در بهبود کیفیت زندگی بیماران می‌پردازد.
علل نیاز به جراحی تعویض مفصل ران
جراحی تعویض مفصل ران، یا آرتروپلاستی کامل لگن، یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین روش‌های جراحی در درمان مشکلات شدید مفصل لگن است. این جراحی زمانی ضروری می‌شود که سایر روش‌های درمانی نتوانند علائم بیمار را بهبود بخشند. علل متعددی می‌تواند منجر به نیاز به این جراحی شود که در ادامه به تفصیل بررسی می‌شوند:
استئوآرتریت
استئوآرتریت شایع‌ترین علت نیاز به جراحی تعویض مفصل لگن است. این بیماری با تخریب تدریجی غضروف مفصل همراه است که به مرور زمان باعث درد شدید، سفتی و محدودیت حرکت می‌شود. عوامل مختلفی مانند سن، وزن بالا، و فشارهای مکرر روی مفصل می‌توانند خطر ابتلا به استئوآرتریت را افزایش دهند.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است که باعث التهاب مزمن مفاصل می‌شود. این التهاب می‌تواند به تخریب غضروف و استخوان مفصل لگن منجر شود. در موارد پیشرفته، تخریب مفصل چنان شدید است که تنها راهکار مؤثر برای کاهش درد و بهبود حرکت، تعویض مفصل لگن است.
نکروز آواسکولار
نکروز آواسکولار یا سیاه شدن استخوان لگن به علت قطع خون‌رسانی به سر استخوان فمور رخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند ناشی از آسیب‌های فیزیکی، مصرف طولانی‌مدت استروئیدها، یا بیماری‌های خاصی مانند لوپوس باشد. نکروز آواسکولار می‌تواند به سرعت باعث تخریب سر استخوان فمور و مفصل لگن شود، به طوری که جراحی تعویض مفصل ضروری می‌شود.
آسیب‌های مفصلی و شکستگی‌ها
آسیب‌های شدید و شکستگی‌های لگن می‌توانند به تخریب مفصل منجر شوند. در مواردی که شکستگی به درستی درمان نشده یا بهبود نیافته باشد، ممکن است منجر به آرتروز ثانویه و ساییدگی مفصل شود. در این حالت، جراحی تعویض مفصل لگن می‌تواند به بازگرداندن عملکرد طبیعی مفصل کمک کند.
دیسپلازی مفصل لگن
این یک اختلال مادرزادی است که در آن مفصل لگن به درستی شکل نمی‌گیرد. دیسپلازی یا دررفتگی مادرزادی لگن می‌تواند باعث ناپایداری مفصل و تخریب زودرس غضروف شود. در موارد شدید، تعویض مفصل لگن می‌تواند به بهبود پایداری و عملکرد مفصل کمک کند.
آرتریت پس از آسیب
آرتریت پس از آسیب می‌تواند نتیجه‌ی آسیب‌های مکرر یا جراحی‌های قبلی باشد که به مفصل لگن آسیب زده‌اند. این وضعیت می‌تواند باعث درد مزمن و محدودیت حرکت شود. در صورتی که روش‌های غیرجراحی مؤثر نباشند، جراحی تعویض مفصل ران می‌تواند گزینه‌ای مناسب باشد.
تعویض مفصل ران چه کمکی به بیمار میکند
تعویض مفصل ران، یا آرتروپلاستی کامل ران، یک روش جراحی است که به طور قابل توجهی می‌تواند کیفیت زندگی بیماران مبتلا به مشکلات شدید مفصل ران را بهبود بخشد. این جراحی شامل جایگزینی مفصل آسیب‌دیده ران با یک مفصل مصنوعی است. کمک‌های اصلی این جراحی به بیماران عبارتند از:
کاهش درد
یکی از مهم‌ترین مزایای تعویض مفصل ران، کاهش چشمگیر درد است. بیماران مبتلا به استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید یا سایر بیماری‌های مفصلی معمولاً از درد مزمن و شدید رنج می‌برند که انجام فعالیت‌های روزمره را برایشان دشوار میکند.
پس از جراحی، درد معمولاً به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد یا به کلی از بین می‌رود، زیرا منبع اصلی درد که همان غضروف آسیب‌دیده و مفصل ملتهب است، برداشته می‌شود.
بهبود حرکت و انعطاف‌پذیری
تعویض مفصل ران به بهبود دامنه حرکتی و انعطاف‌پذیری مفصل کمک میکند. بسیاری از بیماران قبل از جراحی دچار محدودیت‌های شدید در حرکت هستند و نمی‌توانند به راحتی فعالیت‌هایی مانند خم شدن، نشستن، بلند شدن یا راه رفتن را انجام دهند. پس از جراحی و دوره بازتوانی، بیماران می‌توانند حرکت‌های خود را با درد کمتر و انعطاف‌پذیری بیشتر انجام دهند.
افزایش توانایی انجام فعالیت‌های روزمره
بسیاری از بیماران به علت درد و محدودیت‌های حرکتی قادر به انجام فعالیت‌های ساده روزمره مانند پوشیدن لباس، بالا و پایین رفتن از پله‌ها، خرید و حتی کارهای خانه نیستند. تعویض مفصل ران می‌تواند توانایی انجام این فعالیت‌ها را بهبود بخشد و استقلال فردی را به بیماران بازگرداند. این بازگشت به زندگی عادی می‌تواند تأثیر مثبتی بر روحیه و اعتماد به نفس بیمار داشته باشد.
کاهش وابستگی به داروهای مسکن
بیمارانی که درد مزمن مفصل ران دارند، اغلب مجبور به مصرف داروهای مسکن هستند که می‌تواند عوارض جانبی جدی داشته باشد. پس از جراحی تعویض مفصل ران، بسیاری از بیماران نیاز به مصرف مداوم داروهای مسکن ندارند، که این مسئله به کاهش خطرات و عوارض جانبی مرتبط با مصرف طولانی‌مدت داروها منجر می‌شود.
روش انجام جراحی تعویض مفصل ران چگونه است
جراحی تعویض مفصل لگن، یا آرتروپلاستی کامل لگن، یک پروسه جراحی پیچیده است که برای جایگزینی مفصل آسیب‌دیده لگن با یک مفصل مصنوعی انجام می‌شود. این جراحی به منظور کاهش درد، بهبود حرکت و افزایش کیفیت زندگی بیمارانی که از مشکلات شدید مفصل لگن رنج می‌برند، انجام می‌شود. مراحل این جراحی به طور مختصر عبارتند از:
آماده‌سازی بیمار
قبل از جراحی، بیمار تحت معاینات کامل پزشکی قرار می‌گیرد. آزمایشات خون، عکس‌برداری با اشعه ایکس و در صورت نیاز ام‌آرآی انجام می‌شود. پزشک وضعیت عمومی بیمار، سابقه پزشکی و هرگونه داروهایی که بیمار مصرف میکند را بررسی میکند. بیمار باید از مصرف برخی داروها، مانند ضدالتهابی‌ها و رقیق‌کننده‌های خون، قبل از جراحی خودداری کند.
بیهوشی
جراحی تعویض مفصل لگن معمولاً تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی (نخاعی یا اپیدورال) انجام می‌شود. انتخاب نوع بیهوشی به وضعیت عمومی بیمار و توصیه پزشک بستگی دارد.
برش و دسترسی به مفصل
پس از بیهوشی، جراح یک برش در ناحیه لگن ایجاد میکند تا به مفصل آسیب‌دیده دسترسی پیدا کند. این برش معمولاً در قسمت جلویی یا کناری لگن قرار دارد و طول آن بسته به تکنیک جراحی و وضعیت بیمار متفاوت است.
برداشتن مفصل آسیب‌دیده
در این مرحله، جراح قسمت‌های آسیب‌دیده استخوان و غضروف را از سر استخوان فمور و حفره استابولوم برداشته و آنها را آماده برای جایگزینی با اجزای مصنوعی میکند.
قرار دادن مفصل مصنوعی
مفصل مصنوعی شامل سه قسمت اصلی است: یک کاسه فلزی یا پلاستیکی که در استابولوم قرار می‌گیرد، یک سر فلزی که به جای سر استخوان فمور قرار می‌گیرد و یک پایه فلزی که درون شفت فمور جایگذاری می‌شود. این اجزا با استفاده از سیمان استخوانی یا با روش فشاری در جای خود ثابت می‌شوند.
بستن برش
پس از قرار دادن مفصل مصنوعی، جراح برش ایجاد شده را با بخیه می‌بندد و محل جراحی را با بانداژ می‌پوشاند. بیمار سپس به بخش بازیابی منتقل می‌شود تا تحت نظارت قرار گیرد و از بیهوشی بیدار شود.
بازتوانی و فیزیوتراپی
پس از جراحی، بیمار باید تحت برنامه‌های بازتوانی و فیزیوتراپی قرار گیرد تا بهبود حرکت و قدرت عضلات را تسهیل کند. این برنامه‌ها به بیمار کمک می‌کنند تا بتواند به تدریج به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد.