روزی روزگاری، دنیای ما محل زندگی غول‌های بسیاری بود. در حقیقت، زمان زیادی از حضور این غول‌ها روی زمین نگذشته است. زمین بعد از دوران دایناسورها به محل سکونت دیوهای تازه‌ای تبدیل شد؛ از تنبل‌هایی که از انسان‌ها قدبلندتر بودند، تا ماموت‌های پشمالو، وامبت‌های عظیم‌جثه، کانگوروهای بزرگ و حتی غازهای باعظمت.

سپس، در زمانی بین ۵۰ هزار تا ۱۰ هزار سال پیش، نزدیک به ۲۰۰ گونه از بزرگ‌ترین جانوران جهان برای همیشه از روی زمین محو شدند و فقط استخوان‌های بزرگ و لانه‌های آن‌ها باقی ماند. دلیل این نابودی عظیم، هنوز مشخص نیست.

در زمان ناپدید‌شدن این جانوران عظیم، جهان گرم شد و عصر یخبندان به پایان رسید. به همین دلیل، یکی از دلایل محتمل برای انقراض آن‌ها، تغییرات اقلیمی است. در عین حال، گونه‌ی ما نیز در سرزمین‌های جدید گسترش یافت و به دنبال منابعی که با ناپدید‌شدن یخ‌ها پدیدار می‌شدند، جای‌جای دنیا را جستجو کرد. بنابراین، مناقشات درباره‌ی نقش این دو عامل احتمالی در انقراض غول‌ها، همچنان ادامه دارد.

اکنون، مطالعه‌ی جدیدی با بررسی دلایل انقراض پستانداران گیاه‌خوار غول‌پیکر، انگشت اتهام را به سوی انسان‌ها نشانه می‌رود و انسان را مقصر احتمالی انقراض بزرگ‌زیاگان زمین می‌داند.

بر اساس شواهد فسیلی، ۵۰ هزار سال پیش، حداقل ۵۷ گونه از گیاه‌خواران غول‌پیکر روی زمین زندگی می‌کردند. امروزه فقط ۱۱ گونه از آن‌ها باقی مانده‌اند. این بزرگ‌زیاگان، غول‌های برجسته‌ای مانند اسب‌های آبی، زرافه‌ها، چندین گونه از کرگدن‌ها و فیل‌ها را شامل می‌شوند که بسیاری از آن‌ها همچنان در معرض خطر انقراض قرار دارند.

محققان می‌گویند چنین کاهش چشمگیری در تعداد گونه‌های بزرگ‌زیاگان، با تغییرات اقلیمی به عنوان تنها عامل، همخوانی ندارد.

همچنین، اسونینگ می‌افزاید الگوی مهم دیگری که نقش تغییرات اقلیمی را کمرنگ می‌کند، این است که انقراض‌های اخیر بزرگ‌زیاگان در مناطق اقلیمی پایدار و در مناطق اقلیمی ناپایدار، به یک اندازه اتفاق افتاده است.

مطالعه‌ی جدید، از بررسی جامع شواهد موجود از زمان انقراض دایناسورها در ۶۶ میلیون سال پیش تشکیل شده است. شواهد بررسی شده، مکان‌ها و زمان‌های انقراض، ترجیحات زیستگاه و غذایی، اندازه‌های جمعیت تخمینی، شواهد از شکار انسانی، جابه‌جایی‌های جوامع انسان‌ها و داده‌های اقلیمی و پوشش گیاهی را تا میلیون‌ها سال پیش، شامل می‌شود.

اما می‌دانیم که انسان‌ها، با جانوران غول‌پیکر هم‌زیستی داشتند و شواهدی از شکار برخی گونه‌ها تا حد انقراض نیز وجود دارد. همچنین، می‌دانیم که نیاکان ما از توانایی شکار کارآمد حیوانات عظیم‌جثه برخوردار بودند.

اسونینگ می‌گوید: «انسان‌های مدرن اولیه، شکارچیان کارآمدی بودند و حتی می‌توانستند بزرگ‌ترین گونه‌های حیوانات را شکار کنند. به وضوح، توانایی کاهش جمعیت حیوانات بزرگ را نیز داشتند. این حیوانات بزرگ به دلیل دوره‌های بارداری طولانی، تعداد کم فرزندان در زایمان‌ها و رسیدن به بلوغ جنسی در سنین بالا، به‌طور ویژه در برابر شکار بیش از حد، آسیب‌پذیر بودند.»

مطالعه‌ی جدید نشان می‌دهد که شکارچیان انسانی، به اندازه‌ای کارآمد بودند که بسیاری از گونه‌ها را به کام انقراض فرستادند. تیم محققان مطالعه دریافتند گیاه‌خواران غول‌پیکر تحت شرایط اقلیمی مختلفی منقرض شدند، در حالی که حتی در زمان تغییرات اقلیمی نیز شانس بقا داشتند و می‌توانستند از شرایط جان سالم به در ببرند. بیشتر آن‌ها به خوبی با محیط گرم‌تر سازگار می‌شدند.

شاید دلیل زنده‌ماندن ماموت‌ها در جزیره ورانگل در روسیه پس‌از ناپدید‌شدن جمعیت‌های اصلی، این بود که انسان‌ها در آن مکان حضور نداشتند.

بر اساس مطالعه‌ای که سال ۲۰۱۹ انجام شد، حتی بزرگ‌زیاگانی که تا به امروز زنده مانده‌اند نیز به دلیل بهره‌کشی انسانی، در حال کاهش هستند و در معرض خطر انقراض قرار دارند. امروزه حدود ۹۸ درصد از گونه‌های در معرض خطر بزرگ‌زیاگان در حال انقراض هستند، زیرا انسان نمی‌تواند از خوردن گوشت آن‌ها دست بردارد.

اسونینگ می‌گوید: «نتایج ما بر نیاز به تلاش‌های فعالانه برای حفاظت و بازسازی تأکید دارد. با بازگرداندن پستانداران بزرگ، می‌توانیم به بازگرداندن تعادل بوم‌شناختی و حمایت از تنوع زیستی که در زیست‌بوم‌های غنی از بزرگ‌زیاگان تکامل یافته‌اند، کمک کنیم.»

مطالعه در مجله Cambridge Prisms: Extinction منتشر شده است.