ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

اخبار شرکتها- داستان ورود قطار برای اولین بار به ایران شاید برایتان جالب باشد. این که این وسیله نقلیه کی و چگونه و توسط چه کسی به کشور وارد شد و مردم ایران چه واکنشی در مقابل آن نشان دادند؟ با ما همراه شوید تا کمی بیشتر با این داستان جالب آشنا شویم.

اولین تلاش ها برای احداث راه آهن در ایران

اولین تلاش ها برای احداث راه آهن در ایران نیز به مرد پرآوازه تاریخ ایران یعنی امیرکبیر باز می گردد. امیرکبیر که راجع به تاسیس این وسیله حمل و نقل و مزایای آن چیزهای زیادی شنیده بود، به دنبال آن بود که در ایران نیز آن را راه اندازی کند. تلاش های او با مشکلات و سنگ اندازی های زیادی مواجه بود.

اول آن که روس ها به شدت مخالف تاسیس راه آهن در ایران بودند، زیرا نمی خواستند از این طریق انگلیسی ها به ایران دسترسی راحت تری داشته باشند. دولت انگلستان نیز همین نگرانی را راجع به تاسیس راه آهن در ایران داشت و معتقد بود اگر راه آهن در ایران تاسیس شود، روس ها می توانند از طریق آن نیروهای خود را به خیج فارس و سپس به هندوستان منتقل کنند. علت سوم نیز گران تمام شدن هزینه راه اندازی این وسیله حمل و نقل و کمبود بودجه بود.

امضای اولین قرارداد خط راه آهن در ایران

امضای اولین قرارداد تاسیس راه آهن ایران به سال 1261 هجری شمسی مطابق با 1883 میلادی باز می گردد. ناصرالدین شاه امتیاز تاسیس راه آهن در ایران را به فردی به نام مسیو فابیوس بواتال فرانسوی واگذار کرد که این فرد مدتی بعد امتیاز خود را به بلژیکی ها فروخت.

این قرارداد 99 ساله بین ایران و شرکت بلژیکی برآن قرار بود که خطوط راه آهن ایران را در سراسر کشور اجرا کند. کارشکنی های شرکت بلژیکی باعث شد که خط آهن تنها بین تهران و شاه عبدالعزیم کشیده شده. بعد از بلااستفاده ماندن این خط آهن، واگن های اسبی جای خود را به تراموا دادند.

در سال 1890 ناصرالدین شاه قاجار قراردادی با روسیه تزاری امضا کرد که طبق آن ایران را از حق تاسیس راه آهن به مدت 10 سال باز می داشت. این محدودیت در دسامبر 1899 برابر با شرایط وام 60 میلیون فرانکی به مدت 10 سال دیگر تمدید شد!

بازخورد مردم در برابر اولین قطار در ایران

هنگام تاسیس خطوط راه آهن در ایران بسیاری از کشاورزان از مخالف عبور کردن خط راه آهن از داخل زمین های خود بودند. از طرف دیگر با توجه به عدم پرداختی مناسب به کارگران بسیاری از آن ها کار را مدتی بعد ترک کردند. بعد از آن که خط آهن تهران عبدالعزیم راه اندازی شد، اقشار مختلف مردم برای مشاهده این پدیده عجیب (یک ماشین غول پیکر که از آن دود خارج می شود) به ایستگاه می آمدند.

به دلیل دودی که از قطار خارج می شد، مردم به آن ماشین دودی می گفتند. با توجه به ترس مردم و وجود خرافات مختلف هیچ کسی حاضر به سوار شدن بر ماشین دودی نمی شد. مهندس وقتی اوضاع کار خود را کساد دید، نزد ناصرالدین شاه رفت و از او برای رفع این مشکل کمک خواست.

برای رفع این مشکل ناصرالدین شاه دستور داد که عده ای از مشهورترین سراداران و سپهسالاران به همراه خود او سوار بر ماشین دودی شوند. اغلب افراد سوار شده از این کار بسیار واهمه داشتند. بسیاری از آن ها زیر لب ذکر گفته و حتی برخی کفن نیز به گردن انداخته بودند. وقتی مردم دیدند که مسافران قطار بدون هیچ مشکلی به مقصد رسیدند، ترسشان ریخت و ماشین دودی از آن زمان کمی رونق گرفت.

اولین لوکوموتیوران ها در ایران

در ابتدای تاسیس راه آهن تا سال ها بعد، 119 لوکوموتیو ران در ایران مشغول به کار شدند که 99 نفر آن ها افراد خارجی فرانسوی، انگلیسی، بلژیکی، آفریقایی یا عرب بودند. از سال 1317 کم کم دولت عده ای را برای آموزش لوکوموتیورانی به آلمان فرستاد که یکی از آن ها شریف امامی بود. همچنین در هنرستان رشته ای در نظر گرفته شد تا افراد واجد شرایط بتوانند آموزش های لازم را ببینند. اهمیت آموزش لوکوکوتیوران در آن زمان به اندازه یک خلبان بود.

اولین راه آهن سراسری در ایران

با وجود آن که قبل از تاسیس راه آهن سراسری در ایران، بخش های متفرقه ای در کشور خطوط راه آهن داشتند، کلنگ اولین راه آهن سراسری در ایران در زمان رضا شاه پهلوی زده شد. در کنار خط آهن تهران عبدالعزیم، یک مسیر 12 کیلومتری از رشت به بندر پیربازار و سپس بندر انزلی کشیده شده بود. این مسیر کوتاه تا مدت ها حتی تا زمان رضا شاه نیز مورد استفاده قرار می گرفت.

جشن کلنگ زنی اولین قطار سراسری در 23 مهرماه سال 1306 هجری توسط رضا شاه و در شهر مشهد مقدس برگزار شد. با توجه به وقوع اتفاق های مختلف از جمله جنگ جهانی، پروژه ساخت راه آهن سراسری با توقف ها و مشکلات زیادی مواجه شد. در نهایت در 8 دی ماه سال 1335 برای اولین بار سوت قطار سراسری در شهر مشهد به صدا درآمد.