سرنوشت دانش‌بنیان‌ها در همدان به کجا رسید؟
اقتصاد ایران: بنا داریم چند و چون تسهیلات و اقدامات حوزه دانش‌بنیان را بشماریم و بگوییم آیا حق مطلب در مورد شعار سال آن هم در واپسین روزهای زمستان و پس از یک سال ادا شده است یا نه؟
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
بنا داریم با حساب و کتاب و دو دو تا چهار تا به استقبال کم و کیف دانش‌بنیانی شدن برویم و پای میز اعداد و ارقام بنشینیم. بنا داریم چند و چون تسهیلات و اقدامات درخور را بشماریم و بگوییم که آیا حق مطلب در حق شعار سال آن هم در واپسین روزهای زمستان و پس از یک سال ادا شده یا نه؟
می‌دانید تولید دانش‌بنیان واقعی واقعی یک طرف و کلام پرطمطراق این مسئول و آن متولی که تعدادشان از تعداد انگشتان دو دست هم فرارتر می‌رود طرف دیگر کفه ترازو قرار می‌گیرد و حالا تعیین و تکلیف تراز کردن ترازو بر عهده شماست.
همین اول کاری پای توضیح و اذعان مسئول و متولی را وسط می‌کشیم و نظر رئیس پارک علم و فناوری استان همدان را در این باره می‌خوانیم، مجید کزازی شرح مختصری از اقدامات انجام شده می‌دهد و می‌گوید: ابتدای امسال ستاد اقتصاد دانش‌بنیان در استان با ۶ کمیته اصلی بر اساس ظرفیت‌های موجود با ریاست استاندار راه‌اندازی و دبیرخانه آن در پارک مستقر شد.
او کشاورزی، سلامت، میراث فرهنگی، صنعت و معدن، تجاری‌سازی فناوری و فناوری، اطلاعات و ارتباطات را کمیته‌های ستاد اقتصاد دانش‌بنیان معرفی می‌کند و ادامه می‌دهد: هر یک از کمیته‌ها مسئول مخصوص به خود را دارد به نحوی که مدیرکل دستگاه مربوط به آن حوزه در استان عهده دار این مسئولیت است تا جایی که احصاء مشکلات حوزه و ارائه آن به نوآوران و صاحبان ایده به منظور رفع مسائل را پیگیری می‌کند.
رئیس پارک علم و فناوری استان همدان در ادامه عملکرد استان در این حوزه را مطلوب ارزیابی می‌کند با قید اینکه نه خیلی عالی است نه متوسط، سپس مهر تایید مسئولان وزارتی بر عملکرد استان را دلیل این ادعا می‌داند و یادآور می‌شود: پارک علم و فناوری به عنوان محور این فرآیند به کمک واحدهای دانش‌بنیان و فناور شتافته و تسهیلات بانکی هم اعطا کرده به طوری که از ابتدای سال تاکنون از محل اعتبارات مختلف داخلی و بهره‌گیری از صندوق‌های گوناگون بیشتر از ۱۰۰ میلیارد تومان تسهیلات ارزان‌قیمت پرداخت شده است.
او با تأکید بر اینکه این واحدها بر اساس دانش رشد کردند بنابراین باید اشتغالزا و ثروت‌آفرین باشند می‌گوید: تا دی ماه امسال شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فناور ۴۷۰ میلیارد تومان فروش داخلی و بیش از ۱.۵ میلیون دلار به صورت ارزی درآمد داشتند که البته این واحدها زیر نظر پارک هستند در حالی که آمار سایر واحدهای دانش‌بنیان که زیر پوشش سایر حوزه‌ها هستند هنوز جمع‌بندی نشده است.
کزازی در ادامه به بررسی مراکز رشد و کارآفرینی می‌پردازد و تشریح می‌کند: طبق سیاست پارک از ابتدای سال فعال کردن این واحدها در صورت رکود و راه‌اندازی در صورت نبود، در همه شهرستان‌ها تعریف شده که جزییات آن راه‌اندازی در شهرستان فامنین و اسدآباد همچنین تجهیز و تجدید قوا در شهرستان‌هایی چون کبودراهنگ، تویسرکان و نهاوند بوده است.
او از تعداد قابل توجهی رویداد به منظور جذب ایده و حضور در نمایشگاه‌های استانی و ملی یاد می‌کند و یادآور می‌شود: به عنوان نمونه می‌توان به رویداد «تانا» که از توسعه سیستم نوآوری استان گرفته شده اشاره کرد که در دو حوزه کشاورزی و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برگزار شد و حاصل آن جذب ۱۶ ایده برای طرح مشکلات و ارائه راهکار بود.
رئیس پارک علم و فناوری استان همدان در بخش دیگری به ایجاد دو پردیس نوآوری و فناوری می‌پردازد و یادآور می‌شود: یک پردیس با مشارکت مرکز تحقیقات کشاورزی به نام نوآوری و فناوری کشاورزی و دیگری با مشارکت دانشگاه بوعلی ایجاد شده که بخشی از پارک به حساب می‌آید و تمام حمایت‌های واحدهای مستقر در پارک را از جمله دریافت تسهیلات، معافیت‌های مالیاتی و ... برخوردار است تا صاحبان ایده و فناور به راحتی بتوانند به فعالیت بپردازند.
اعداد و ارقام دانش‌بنیانی در همدان
او از راه‌اندازی به جد خانه‌های خلاق و کارخانه‌های نوآوری خبر می‌دهد و می‌گوید: در این بخش با معاونت علمی رئیس جمهور همکاری نزدیکی برقرار شده و حتی در سفر رئیس جمهور به استان همدان به منظور احداث این مراکز، ساختمانها و شرکت‌های دانش‌بنیان اعتباری بیش از ۱۸۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شد.
کزازی از جزییات این مصوبه یاد می‌کند و ادامه می‌دهد: از مصوبات سفر رئیس جمهور ۵۰ میلیارد تومان برای طرح‌های کلان، ۱۰ میلیارد تومان برای طرح‌های کوچک و متوسط، ۲۰ میلیارد تومان برای کارخانه نوآوری و ۶۰ میلیارد تومان برای آماده‌سازی اراضی و تکمیل ساختمانها در نظر گرفته شد که در حال جذب است.
او در بخش دیگر سخنانش به تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان گریز می‌زند و اضافه می‌کند: ابتدای سال ۵۴ شرکت دانش‌بنیان زیر نظر پارک فعالیت می‌کردند و بر اساس هدفگذاری انجام شده این تعداد باید به ۷۰ شرکت دانش‌بنیان ارتقا می‌یافت که با یاری خدا امروز در استان این تعداد شرکت مجوز گرفتند و ۳۹ شرکت در پارک استقرار دارند.
رئیس پارک علم و فناوری همدان کل واحدهای فناور مستقر در این مجموعه را ابتدای سال ۲۵۴ واحد می‌داند و یادآور می‌شود: طی یک سال گذشته با اقدامات انجام شده تعداد واحدهای فناور مستقر در پارک به حدود ۳۰۰ واحد رسیده است.
او در ادامه تحقق شعار سال در استان را به صورت مطلوب تأیید می‌کند و می‌گوید: البته نمی‌توان ادعا کرد غایت کار انجام شده اما عملکرد استان در حوزه دانش‌بنیان‌ها قابل قبول است.
کزازی بر وجود ظرفیت‌های بسیاری که در استان همدان وجود دارد و می‌تواند رونق دانش‌بنیان را تشدید کند، تأکید و اضافه می‌کند: در حوزه‌های چون معدن، کشاورزی، انرژی‌های تجدید پذیر و گردشگری پتانسیل بسیاری وجود دارد، بنابراین امیدواریم جامعه علمی از لاک تحقیقات خاص و پژوهش صرف خارج شود تا به تولید ثروت و ایجاد شغل ارتقا یابیم.
حمایت از دانش‌بنیان‌ها در دل قانون
او در این قسمت محور اساسی ایده‌هایی که در پارک جذب می‌شوند را مطرح می‌کند و توضیح می‌دهد: ایده‌ای در پارک علم و فناوری جذب می‌شود که کاربردی و در راستای رفع نیازهای جامعه موثر باشد، به طور مثال در حوزه سلامت، فناوری اطلاعات و صنعت برق در استان همدان موفق شدیم طرح‌هایی جذب و حمایت کنیم.
رئیس پارک علم و فناوری همدان در تشریح انتظارات از دستگاه‌ها بر اساس خواست و انتظارات شرکت‌های دانش‌بنیان به ویژه اراضی مورد نیاز ویژه استقرار این واحدها که بارها در رسانه‌ها و مجامع علمی مطرح شده می‌گوید: با قوت تحقق این خواسته را پیگیری می‌کنیم و از همه نهادها و سازمان‌ها انتظار می‌رود سال آینده همت بیشتری در حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان به کار گیرند چراکه نیاز داریم اراضی را در اختیار این شرکت‌ها قرار دهیم.
او ضمن اینکه از دیگر دستگاه‌های اجرایی می‌خواهد که از واحدهای دانش‌بنیان که نیازهای آنها را رفع می‌کنند بر اساس قانون حمایت کنند، یادآور می‌شود: از دستگاه‌های استان انتظار داریم از واحدهای دانش‌بنیان در حوزه خود حمایت و فضا در اختیار آنها قرار دهند به عبارتی اگر ایده‌ای مشکل دستگاهی را حل می‌کند طبق قوانین می‌توانند با ایجاد تفاهم‌نامه با پارک مکان و فضا در اختیار شرکت صاحب ایده قرار دهند.
کزازی در تشریح بیشتر نقش پارک علم و فناوری در رونق واحدهای دانش‌بنیان می‌افزاید: پارک علم و فناوری یک تسهیلگر است اما برخی از قوانین باید حمایت‌کننده باشند مثلا در قانون جهش آمده که شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور که در بورس سهام خود را عرضه کردند، می‌توانند ۳۰ درصد از مالیات خود را در صندوق پژوهش و فناوری استان قرار دهند، اما این صندوق زیر نظر پارک نیست و به بخش خصوصی اختصاص دارد از همین رو با حمایت در این بخش سیل عظیمی از سرمایه‌گذاران حاضر هستند که در این صندوق سرمایه‌گذاری کنند.
او درباره نقش نظارتی این دستگاه مطالبی را به عنوان حسن ختام بیان می‌کند: البته پارک وظیفه نظارت دارد و واحدهایی که نتوانستند سرپا بمانند و ایده خود را اجرایی کنند؛ از پارک خارج خواهند شد به ویژه که بیش از ۵۰ واحد فناور در نوبت هستند تا از فضای پارک استفاده کنند، بنابراین ناگزیر به رعایت عدالت هستیم.
بانک‌ها و همکاری حداقلی
یکی از مدیران شرکت دانش‌بنیان در همدان نیز از متولی شرکت‌های دانش‌بنیان سخن به میان می‌آورد و می‌گوید: پارک‌ها متولی این شرکت‌ها هستند و اگر منصفانه بررسی کنیم پارک علم و فناوری همدان امسال برخلاف سال‌های گذشته اقدامات خوبی انجام داده مثل راه‌اندازی مجموعه‌های نوآوری و خلاقانه در شهرستان‌ها که ابزاری برای یافتن افراد خلاق و نوآور به حساب می‌آید.
علی خلج به تشکیل بانک اطلاعاتی افراد خلاق و فناور در استان اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: جمع‌آوری افراد فناور از جای جای استان حتی از روستاها اقدام درخوری بود اما در کنار شناسایی معرفی به بانک‌ها صورت می‌گیرد که متاسفانه همکاری حداقلی هم در میان نیست.
او از دوندگی چند ماه برای دریافت تسهیلات بانکی یاد می‌کند و می‌گوید: معطلی چند ماه بانک‌ها باعث می‌شود فناور از بازار جا بماند و تسهیلات دریافتی دردی را درمان نکند از طرف دیگر تولید محصولات دانش‌بنیان نیازمند کارگاه و زیرساختی برای تولیدات انبوه است که حتما باید لحاظ شود.
این مدیر دانش‌بنیانی گریزی به مشارکت دیگر ارگان‌ها می‌زند و یادآور می‌شود: در این حوزه دیگر متولیان امر و دستگاه‌های ذیربط حرکت قابل توجهی انجام نداند و رضایتمندی وجود ندارد، تنها می‌توان از پارک تقدیر کرد که پاشنه کشیده موارد را پیگیری می‌کنند.
بروکراسی اداری، گریبانگر دانش‌بنیان‌ها
مدیر دیگری از یک شرکت دانش‌بنیان فعال در حوزه نرم‌افزار و هوش مصنوعی در این باب می‌گوید: مقام معظم رهبری به مسأله دانش و علم توجه جدی دارند و بر اساس نامگذاری ایشان بسیاری از مراکز و دستگاه‌ها تلاش کردند که از دانش‌بنیان‌ها حمایت کنند.
مجتبی اسماعیلی با وجود تاکیدات رهبری به اهمیت دانش‌بنیان‌ها یادآور می‌شود: آنچنان که باید شرایط لازم برای ادامه فعالیت ایجاد نشد، یکی از موارد محدود کردن اینترنت برای شرکت‌هایی که صادرات نرم‌افزار داشتند، بود که هزینه سنگینی در پی داشت و عملاً در این حوزه حمایتی از شرکت‌های دانش‌بنیان رقم نخورد.
او بعضا به حمایت‌های قابل توجه و اتفاقات خوب رخ داد که نسبت به سال‌های قبل تفاوت فاحشی داشته اشاره و اضافه می‌کند: تنها مسأله‌ای که تمرکز واحدهای دانش‌بنیان را بر هم می‌زند، بروکراسی‌های طولانی اداری است که وقت و انرژی مجموعه را می‌کاهد.
حمایت همه‌جانبه انتظار دانش‌بنیان‌ها
در ادامه مدیر یک شرکت دانش‌بنیان که در زمینه انواع قفل درهای ضد حریق فعالیت می‌کند درباره چگونگی حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان می‌گوید: حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در قالب تسهیلات یک نقطه قوت است و امسال حمایت‌ها بیشتر و بهتر شده اما با وجود تورم و افزایش چشمگیر قیمت‌ها خدمات و توجه‌ها کمرنگ به نظر می‌رسد.
اسکندر بابایی اضافه می‌کند: شرکت‌های دانش‌بنیان نیازمند توجه همه‌جانبه هستند تا مشکلات را حل کنند در حالی که اغلب شرکت‌هایی که نیازهای دولتی را برطرف می‌کنند به خوبی از سوی آنها حمایت نمی‌شوند هرچند دولت می‌تواند خرید این محصولات را در دستور کار قرار دهد.
او مسائل دانش‌بنیان‌ها را بیشتر از یکی دو مورد می‌داند و ادامه می‌دهد: یکی از موارد بسیار حائز اهمیت که سر پا ماندن دانش‌بنیان‌ها را به دنبال دارد مسأله کنترل تورم است تا جایی که مشکلات این حوزه می‌توانند به راحتی اثرات حمایت‌های انجام شده در سایر بخش‌ها را خنثی کند.