حمایت از تولید و معیشت مردم محوراصلی بودجه 1402
اقتصاد ایران: با توجه به اینکه سیاستهای کلی برنامه هفتم توسعه یک ماه بعد از آغاز فرایند بودجه‌نویسی ابلاغ شد؛ دولت این سیاستها را درلایحه لحاظ کرد تا بودجه سال آینده با برنامه هفتم توسعه که قرار است، به زودی به مجلس تقدیم شود، همراستا باشد.
به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، با گذشت یک ماه از مهلت قانونی (15 آذر) مجلس برای ارائه لایحه بودجه 1402 از سوی دولت، خبرها حاکی از این است که دولت لایحه بودجه را بر اساس سیاستهای کلی برنامه هفتم تدوین کرده و طی نامه‌ای در هفته قبل آن را تقدیم مجلس کرده است، اما مجلس آن را اعلام وصول نکرده و ظاهرا اعلام وصول لایحه را به تقدیم لایحه برنامه هفتم منوط کرده است. با این حال اگر قرار باشد سال آینده بر اساس لایحه سه دوازدهم بودجه سال جاری اداره شود،علامت خوبی به فعالان اقتصادی نمی‌دهد و طرحهای اقتصادی بلاتکلیف خواهند ماند.
با توجه به اینکه سیاستهای کلی برنامه هفتم توسعه یک ماه بعد از آغاز فرایند بودجه نویسی ابلاغ شد؛ دولت این سیاستها را در لایحه لحاظ کرد تا بودجه سال آینده با برنامه هفتم توسعه که قرار است، به زودی به مجلس تقدیم شود، همراستا باشد.
توجه به پیشرفت اقتصادی توأم با عدالت، امینت غذایی و بهبود معیشت مردم، اصلاح ساختار بودجه، ایجاد شفافیت در درآمدها و هزینه‌ها، جلب سرمایه عمومی و خصوصی برای طرحهای نیمه تمام، اصلاح الگوی کشت، موضوعات مرتبط با آب و خشکسالی توجه به طرحهای مهم و اثرگذار اقتصادی؛ رعایت آمایش سرزمین و توجه به خانواده و بانوان از جمله موارد مهم سیاستهای کلی برنامه هفتم توسعه هستند که در لایحه بودجه به آن توجه ویژه‌ای شده است.
از سوی دیگر برنامه تحول دولت مردمی به عنوان سندی که پلی است بین سیاستهای کلان و سیاستهای اجرایی، مورد توجه
قرار گرفته تا در پایان سال آینده طرحهای مهم و ضروری پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشتند باشند و در طول سال هم نحوه انجام کار مورد ارزیابی و نظارت قرار گیرد.
جهت گیری‌های اصلی لایحه بودجه
یکی از مهمترین مشکلات بودجه‌های سنواتی حجم زیاد احکامی بود که بخش قابل توجهی از آن هرسال در لایحه بودجه تکرار می‌شد، این موضوع علاوه بر اتلاف وقت دولت و مجلس بعضاً آسیبهای دیگری به خصوص در مورد شفافیت داشت؛ دولت، امسال این احکام را احصا و در قالب یک لایحه جداگانه به مجلس ارسال می‌کند؛ به عبارت دیگر با این اقدام احکام یکساله بودجه از احکام با ماهیت دائمی، تفکیک و با تبدیل شدن به قانون دائمی در سالهای بعدی تکرار نخواهد شد.
از سوی دیگر از درج احکام غیرمرتبط با بودجه در لایحه اجتناب شده و قوانین دائمی کشور نیز در معرض تغییر قرار نگرفته است.
از جهت‌گیری‌ها مهم دیگر لحاظ کردن تمام منابع و مصارف در سقف بودجه کل کشور، موضوعی که منجر به کاهش کسری
بودجه و کنترل هزینه‌های جاری می‌شود، اما شاید شاه بیت جهت‌گیریهای کلی لایحه بودجه 1402 شفافیت باشد؛ این شفافیت در تمام اجزا چه در بخشهای درآمدی و چه در بخشهای هزینهای ایجاد شده است.
اصلاح ساختار بودجه
دولت سیزدهم از سال گذشته اصلاح ساختار بودجه را آغاز و در لایحه بودجه 1402 به آن سرعت داده است؛ بر همین اساس این اصلاح در چهار محور برنامه محوری، اصلاح نظام اختیارات و پاسخگویی، اجرای نظام یکپارچه مدیریت مالی دولت و ارتقای مدیریت جریان نقدی دولت دنبال شده است.
برنامه محوری
یکی از مهمترین آسیبهای بودجه هزینه محور بودن دستگاههای اجرایی است، یعنی بدون آنکه در قبال بودجه خود برنامه
مشخصی به عنوان یکی از پازلهای کلی برنامه اقتصادی دولت را دنبال تنها به دنبال تأمین هزینه‌های خود از بودجه بوده‌اند.
در لایحه بودجه سال آینده 148 کلان برنامه مشخص شده که دستگاههای اجرایی برای آن باید 480 برنامه اجرایی را به‌پیش
ببرند؛ تخصیص‌های فصلی هر دستگاه متناسب با ارزیابی شاخص‌های این برنامه‌های اجرایی صورت خواهد گرفت.
اصلاح نظام اختیارات و پاسخگویی
بسیاری از دستگاهها به علت اینکه اختیاری در تخصیص بودجه زیرمجموعه‌های خود ندارند؛ در واقع ابزاری برای پاسخگوی
کردن و نظارت بر آن مجموعه‌ها در دست ندارند؛ لذا در لایحه بودجه 1402 دو تفویض اختیار در قبال پاسخگویی دنبال شده
است.
بر همین اساس از یک سو با دو مرحله‌ای شدن بودجه مجلس بخشی از اختیارات خود را به دولت تفویض می‌کند تا تغییرات در بودجه و مشکلاتی از قبیل تحمیل کسری بودجه با افزایش غیر واقعی درآمدها جلوگیری شود، از سوی دیگر دولت نیز با هدف نظارت پذیر شدن بودجه تفویض اختیاری به سازمان برنامه و بودجه می‌کند تا برنامه محوری را در بودجه دنبال کند.
همچنین تفویض اختیار به دستگاههای سیاستگذار می‌شود تا در تعیین اولویت‌ها و نظارت بر دستگاههای مجری برای اجرای
برنامه‌ها فعالیت کنند. البته با اجرای نظام یکپارچه مدیریت مالی دولت این تفویض اختیار همراه با شفافیت خواهد بود. در نهایت اصلاح نظام سلسله مراتب تفویض اختیار در نظام اداری، کنترل هزینه و حذف موازی کاری‌ها در دستگاههای اجرایی را ممکن می‌سازد.
به این منظور د ستگاهها در چهار سطح طبقه‌بندی می شوند، سطح اول 57 د ستگاه ا صلی، سطح دوم 600 د ستگاه تابعه دارای ردیف بودجه؛ سطح سوم دستگاههای اجرایی که شامل 3400 نقطه می‌شوند که دارای ذیحساب و مدیر مالی هستند و در نهایت سطح چهارم مدیر واحد مجری خواهد بود.
اجرای نظام یکپارچه مدیریت مالی دولت
هوشمند سای نظام اجرای بودجه ازطریق یکپارچگی سامانه‌های نظام مدیریت مالی دولت یکی از مهمترین ارکان اصلاح ساختار بودجه است، در این بخش برای پنج مسئله اولویت دار راهکار مشخصی دیده شده است. یکی از مسائل این است که دولت در هر لحظه باید بداند بودجه‌ای که داده کجا هزینه شده است، برای پا سخ به مسئله اصلاح نظام طبقه‌بندی و کدینگ بودجه پیگیری می‌شود.
مسئله مهم دوم این است که چقدر از بودجه هزینه شده است؛ برای پاسخ به این سؤال هم نظام کنترل تعهدات دولت و اصلاح نظام حسابداری دولتی در دستور کار قرار می‌گیرد. مسئله اولویت‌دار سوم این است که آیا پول در کمترین زمان به ذینفع نهایی رسیده یا در حساب دستگاهها مانده است. برای پاسخ به مسئله اجرای اعتباری و پرداخت به ذینفع نهایی در دستور کار قرار دارد.
مسئله مهم سوم این است که در قبال بودجه چه خروجی تحویل گرفته شده است؟ برای پاسخ به این سؤال موافقت‌نامه مبنای نظام یکپارچه مالی دولت و نظام پرداخت قرار می‌گیرد، اما در نهایت مسئله پنجم و شاید مهمترین مو ضوع این است که آیا مردم از خدمات رضایت دارند؟ برای پا سخ به مسئله هم پرداختها به ارزیابی خدمات ارائه شده و رضایت مردمی مشروط می‌شود.
ارتقای مدیریت جریان نقدی دولت
دولت در این بخش با چهار آسیب مواجه است؛ اول آنکه جریان درآمد و هزینه دولت تطابق زمانی ندارد؛ به طور مثال در ماههای ابتدایی سال معمولاً درآمدها پایین هستند و اغلب درآمدها در نیمه دوم رشد قابل توجه دارند؛ دولت برای حل مشکل به جای استقراض یا استفاده از تنخواه بانک مرکزی مدیریت نقدینگی خزانه از طریق تجمیع حسابهای نقدی دستگاهها و ایجاد سازوکار اعتباری بودجه و پرداخت به ذینفع نهایی را دنبال می‌کند.
آسیب دوم ناکارآمدی فرایند واگذاری اسناد خزانه و تحمیل عدم شفافیت به صورت وضعیت پروژه‌های عمرانی است؛ برای حل این مشکل هم اجازه سرمایه‌گذاری کوتاه مدت خزانه با استفاده از ابزارهای جدید مانند ریپو مدنظر است. مشکل آخر هم عدم شفافیت هزینه کرد بودجه در دستگاهها و رسوب منابع مالی در حساب آنها ا ست؛ برای این مو ضوع هم استفاده از ظرفیت شبکه بانکی و اعتبار اسناد داخلی برای طرحهای عمرانی در پیش گرفته شده است.
ویژگیهای لایحه بودجه 1402
دولت در این لایحه علاوه بر رعایت اسناد بالادستی بر موضوعات 12 گانهای که برای اقتصاد و مردم مهم هستند تمرکز ویژه‌ای کرده است؛ این موضوعات شامل تأمین معیشت مردم، تولید و اشتغال دانش بنیان، سلامت مردم، زنان و خانواده، آب، کشاورزی و محیط زیست، مسکن و حمل و نقل، تقویت جایگاه استانها، آموزش و پرورش، آموزش عالی، فرهنگ و گردشگری، صندوق توسعه ملی و شرکتهای دولتی است.
تأمین معیشت مردم
در لایحه بودجه 1402 علاوه بر تأمین 360 هزار میلیارد تومان برای پرداخت یارانه نقدی، دولت در جهت حمایت از سفره مردم، 104 هزار میلیارد تومان هم برای یارانۀ نان در نظر گرفته است، از سوی دیگر با کاهش تعرفه گمرکی نهاده‌های دامی و کالاهای اساسی از چهار درصد به یک درصد، گام دیگری برای حمایت از معیشت مردم برداشته شده است. دولت برای تنظیم بازار خودرو به عنوان یکی از درخواستهای امروز مردم، پیشبینی واردات دو میلیارد دلار، خودروی خارجی کرده که در صورت موافقت مجلس و با توجه به رشد تولید داخل شاهد تنظیم و متعادل شدن قیمتها در این بازار باشیم.
در لایحه بودجه 1402 ، دولت رشد 20 درصدی ضریب حقوق در حکم کارگزینی شاغلان و بازنشستگان را در نظر گرفته، البته
منابع این رشد در بودجه دیده شده تا با کسری بودجه، فشارهای تورمی از این ناحیه به مردم وارد نشود؛ بر این اساس حداقل حکم حقوق کارکنان به میزان 7 میلیون تومان افزایش می‌یابد و حقوق تا سقف هفت میلیون تومان از مالیات معاف خواهد بود. البته حق عائله‌مندی و حق اولاد هم به ترتیب 50 و 100 درصد افزایش خواهد داشت.
تولید و اشتغال دانش بنیان
از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم رویه فشار مالیاتی به بخشهای مولد اقتصادی متوقف شده و امسال نیز مشوقهای مختلف مالیاتی از جمله کاهش هفت درصدی مالیات واحدهای تولیدی به تصویب دولت رسیده است، اما یکی از بخشهای مهم لایحه بودجه در بخش تولید، پیشبینی امکان ایجاد صندوق پیشرفت و عدالت در تمام استانهای کشور است؛ متأسفانه در سالهای گذشته تمرکز اعتبارات و حمایتها در چند کلانشهر خلاصه می‌شد؛ اما دولت سیزدهم برای حمایت و رشد متوازن اقتصادی استانهای تأسیس این صندوقها را پیش بینی کرده تا علاوه بر تمرکززدایی، هر استان بتواند بر اساس مزیتها و سند آمایش سرزمینی خود رشد پایدار اقتصادی خود را دنبال کند.در مجموع برای این صندوق 31 هزار میلیارد تومان، یعنی برای هر استان به میزان یک هزار میلیارد تومان منابع دیده شده است؛ منابعی که اگر با منابع بخش خصوصی و بانک اهرم شوند تا چندبرابر می‌توانند به حل مشکلات تولید و رشد پایدار اقتصادی استانها کمک کنند.
بودجه عمرانی هم در لایحه دولت افزایش قابل توجهی داشته و به رقم 327 هزار و 920 میلیارد تومان رسیده است؛ این رقم نسبت به لایحه بودجه 1401 رشد بیش از 30 درصدی را تجربه کرده است. از طرف دیگر برای شرکتهای ایرانی طرف قرارداد با شرکتهای خارجی پیمانکار دولت مشوقهای خوبی دیده است.
البته حمایتها تنها مختص طرحهای دولتی نیست؛ برای ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه به مشاغل کوچک، سازوکارهایی پیش بینی شده است، علاوه بر این سیاستگذاری‌های خوبی برای موضوع اشتغال دانش بنیان صورت گرفته است.در بخش فضای مجازی هم کسب و کارهای اینترنتی که به سکوهای داخلی منتقل شوند، از مشوقهای مالیاتی خوبی برخوردار خواهند شد.
همچنین بر اساس تبصره 18 لایحه بودجه به شرکتها و سازمانهای توسعه‌ای اجازه داده شده تا مبلغ یک هزار میلیارد تومان از
منابع داخلی را برای کمک به سرمایه‌گذاری در برنامه‌های تحقق رشد و تولید، صادرات کالا و خدمات، حمایت از دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین و ایجاد اشتغال پایدار اختصاص دهند.
سه اقدام مهم برای حمایت از بورس
در لایحه بودجه سال 1402 مقررشده 15 هزار میلیارد تومان از سهام شرکتهای دولتی برای حمایت از سهامداران خرد از مخاطرات بازار سرمایه به صندوق تثبیت بازار سرمایه واگذار شود. از سوی دیگر جهت تقویت بنیه شرکتهای بهابازار، بخشی از سودی که
به افزایش سرمایه این شرکتها اختصاص پیدا کند، با نرخ صفر معافیت مالیاتی محاسبه می‌شود. با این اقدام شرکتها به افزایش
سرمایه تشویق و قدرت سرمایه‌گذاری و توسعه فعالیت‌های شرکتهای بورسی بیش از پیش فراهم می‌شود.
در یک سال گذشته دولت تلاش زیادی برای حمایت و توسعه ابزارهای مالی کرده تا ضمن ایجاد شفافیت و کوتاه شدن دست
واسطه‌ها به نقدینگی بخش تولید هم کمک شایانی شود؛ در همین راستا بر اساس لایحه بودجه سال 1402 تمام کالاهایی که در
قالب گواهی سپرده کالایی در بورس معامله می‌شود تا قبل از تبدیل به کالای فیزیکی مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمی‌شود و
تنها این مالیات یکبار و در زمان تبدیل به کالا اخذ می‌شود.
سلامت مردم
در کنار حمایتهای معیشتی، دولت توجه زیادی به حمایتهای درمانی مردم دارد تا مردم از این ناحیه هزینه کمتری بپردازند، در
لایحه بودجه سال 1402 ، دولت 69 هزار میلیارد تومان یارانۀ دارو در نظر گرفته است، از سوی دیگر 10 درصد منابع هدفمندی و
یک درصد مالیات بر ارزش افزوده به حوزه سلامت اختصاص پیدا کرده است.
تقویت پزشک خانواده و نظام ارجاع، استمرار نسخه الکترونیک و ارائه معافیت حقوق ورودی برای واردات آمبولانس از دیگر
بخشهای حمایتی دولت در حوزه سلامت است. توجه دولت در بخش سلامت تنها به درمان نبوده و در حوزه پیشگیری هم منابع
خوبی برای حوزه سلامت و ورزش دیده است؛ برای تحقق این امر بخشی از عوارض بر سیگار برای سلامت و بخشی از 27 صدم
درصد مالیات بر ارزش افزوده به این حوزه اختصاص پیدا خواهد کرد.
زنان و خانواده
در لایحه بودجه به دستگاهها تکلیف شده یک درصد اعتبارات خود را در حوزه زنان و حمایت از خانواده هزینه کنند. از سوی دیگر
منابع مورد نیاز برای افزایش 100 درصدی حق اولاد و 50 درصدی حق عائله‌مندی برای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی
جمعیت پیش بینی شده است.
تأمین مسکن رایگان برای والدین دارای فرزند چهارقلو و بیشتر، تأمین اعتبار مورد نیاز برای مقابله با آسیبهای اجتماعی، تقویت
جایگاه معاونت زنان و خانواده در موضوع پیشگیری از آسیبهای اجتماعی و ایجاد تمرکز اطلاعاتی در حوزه حمایتهای اجتماعی
از دیگر سیاستگذاری‌های مهمی است که در لایحه بودجه به آن توجه شده است.
آب، کشاورزی و محیط زیست
خشکسالی و کاهش نزولات آسمانی یکی از ابرچالش‌های بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران است؛ دولت سیزدهم در
بودجه سال 1401 منابع خوبی برای مقابله با این بحران اختصاص داد، همین رویکرد در لایحه بودجه 1402 دنبال شده و بر همین
اساس مجوز انتشار 30 هزار میلیارد تومان اوراق اسلامی برای طرحهای نیمه تمام، مهار و تأمین آب و طرحهای برقآبی صادرشده
است؛ این رقم نسبت به بودجه امسال سه برابر شده است.
با توجه به کاهش منابع آب در دسترس در سالهای اخیر و لزوم توجه به منابع آبی جدید موضوع آبهای ژرف، چندسالی است
که موردتوجه قرار گرفته؛ اما منابع مالی لازم برای توسعه این بخش تأمین نشده است؛ بر این اساس در بند(ح) تبصره 7 لایحه
بودجه سال 1402 کل کشور، وزارت نفت مکلف شده 10 هزار میلیارد تومان از منابع داخلی خود و شرکتهای تابعه را با هدایت و
نظارت معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور در فرایند قابلیت سازی و توسعه فناوری و عملیات حفاری و بهره‌برداری از آبهای
ژرف و سایر فناوری‌های آب اختصاص دهد.
از سوی دیگر اجرای الگوی کشت در کشور متناسب با منابع آبی، پیگیری و اعتبارات خوبی برای رعایت و مدیریت الگوی کشت،
پیشبینی شده است. افزایش عوارض صادراتی محصولات آب بر و انجام حمایت از شهرکهای گلخانه‌ای و شهرکهای کشاورزی
از دیگر اقدامات مهم دولت در لایحه بودجه برای توجه همزمان به مشکل آب و حمایت از تولید محصولات کشاورزی است.
بودجه 1402 حامی محیط زیست
در لایحه بودجه سال آینده با توجه به تأکیدات رئیس جمهور 20 درصد عوارض سبز به محیط زیست برای مقابله با آلودگی هوا
اختصاص پیدا کرده است؛ همچنین یک هزار میلیارد تومان منابع برای کمک به صندوق ملی حفاظت از محیط زیست و تأمین
تجهیزات محیط بانی و ... در نظر گرفته شده است. حمایت از محیط زیست با معافیت از پرداخت هزینه دادرسی دعاوی از دیگر
تصمیمات مهم دولت در این بخش است.
مسکن و حمل و نقل
مسکن یکی از بخشهای پیشران اقتصاد است که دولت سیزدهم بر آن تأکید ویژه‌ای دارد و در لایحه بودجه 1402 نیز تصمیمات
خوبی برای حمایت از ساخت مسکن دیده شده است؛ دولت در لایحه از یکسو تأمین منابع مالی برای حمایت از ساخت مسکن را
پیشبینی کرده و از سوی دیگر امکان تأمین زمین مورد نیاز برای احداث پروژه‌های مسکن را فراهم کرده است. اخذ مجوزهای لازم برای فروش و تهاتر املاک دستگاهها، در نظر گرفتن تخفیف‌های مالیاتی پروژه‌های مسکن مهر و ارائه خدمات زیرساختی و زمین برای ساماندهی بافتهای ناکارآمد و سکونت‌گاههای غیررسمی از دیگر بخشهای مهم لایحه بودجه برای مسکن است.
یکی دیگر از مقدمات رشد پایدار اقتصادی توجه به زیرساختهای حمل و نقل و کریدورهای ارتباطی است؛ دولت در لایحه بودجه
1402 اعتبارات خوبی را برای صندوق توسعه حمل و نقل دیده است. به غیر از حمایتهای مستقیم، بخشی از سود شرکتهای
وابسته به وزارت راه و شهرسازی به صندوق حملونقل اختصاص پیدا کرده و امکان تهاتر بخشی از اموال غیرمنقول وزارت راه و شهرسازی به این صندوق فراهم شده است .
با توجه به سرمایه‌بر بودن طرحهای حمل و نقل، دولت به غیر از منابع داخلی امکان اخذ تسهیلات مالی خارجی با تضمین دولت برای تامین ناوگان و تجهیزات قطار شهری را هم پیش بینی کرده است .
تقویت جایگاه استانها
یکی از ریشه‌های عدم توازن در پیشرفت مناطق مختلف، تمرکزگرایی و تجمع منابع و اختیارات است. دولت سیزدهم از بدو فعالیت افزایش اختیارات استانها برای حل مشکلات اقتصادی و توسعه متوازن مناطق را دنبال کرده است. رویکردی که در لایحه بودجه 1402 بسیار پررنگ‌تر شده است.
واگذاری طرحها و پروژه‌های عمرانی ملی در سطح استان به استان، پیش بینی تشکیل صندوقهای عدالت و پیشرفت استانی، ایفای
نقش شورای برنامه‌ریزی استان در فرایند تصمیم‌گیری در مورد عوارض بر ارزش افزوده از تصمیمات مهم این بخش است.
در سنوات گذشته هزینه کرد درآمدهای مازاد استانی در بخشهای دیگر موجب کاهش انگیزه مدیران استانی شده بود؛ از سوی
دیگر با توجه به واریز منابع حاصل از فروش اموال به خزانه و عدم مصرف آن در استان، دستگاههای استانی گام مهمی برای
واگذاری اموال مازاد برنمی‌داشتند؛ اما بر اساس لایحه بودجه 1402 اختیارات مازاد مالیاتی و حقوق و بهره مالکانه معادن به استانها واگذار شده است.
از سوی دیگر استانها مجازند برای اجرای طرحهای عمرانی استان، اموال غیرمنقول خود را بفروشند و همچنین استانها قادر خواهد بود ادارات استانی خود را تجمیع کنند .
آموزش و پرورش
در لایحه بودجه سال 1402 مدارس رعایت کننده الگوی مصرف از پرداخت هزینه‌های برق، گاز و آب معاف شده‌اند. همچنین
مدارس خیرساز از پرداخت حق انشعابات قانونی معافیت 50 درصدی خواهند داشت. امکان استفاده مدارس از سهم 27 صدم واحد ارزش افزوده، تقویت اعتبارات تغذیه دانش‌آموزان و تأکید بر اجرای سند تحول بنیادین از دیگر بخشهای مهم لایحه بودجه در حوزه آموزش و پرورش است.
آموزش عالی و فناوری
رشد عملی و تقویت تحقیقات دانشگاهها در راستای حل مشکلات کشور از سیاستهای مهم دولت در لایحه بودجه سال 1402
است، از این رو منابع صندوق تحقیقات علوم و فناوری تقویت شده و امکان اخذ تسهیلات مالی خارجی برای تجهیز دانشگاهها،
آزمایشگاهها و مراکز فنی و حرفه‌ای با تضمین دولت نیز پیشبینی شده است.
برقراری ارتباط یک درصد پژوهش با صندوق تحقیقات علوم و فناوری و سامانه نظام اطلاعات و اجازه استفاده متمرکز استانها از
یک درصد اعتبارات هزینهای دستگاههای جاری که به امور پژوهشی اختصاص دارد؛ از دیگر تصمیمات دولت در لایحه بودجه
برای حمایت رشد عملی و توسعه تحقیقات است.
لایحه بودجه، سه بخش خوب برای دانشجویان هم دارد؛ افزایش اعتبارات برای تغذیه دانشجویی، تقویت اعتبارات صندوق رفاه
دانشجویی و افزایش منابع برای تعمیر و احداث خوابگاه با اولویت خوابگاه دانشجویی از جمله مصوبات دولت در لایحه بودجه سال 1402 است. خبر خوب برای اساتید هم اینکه کارانه پزشکان و حق‌التدریس، حق‌التحقیق و عناوین مشابه از سقف حقوق پرداختی به استادان خارج شده است.
فرهنگ و گردشگری
یکی از اجزاء مهم افزایش درآمدهای غیرنفتی کشور توجه به صنعت گردشگری و صنایعدستی است؛ در هر دو حوزه، کشور دارای
ظرفیتهای بیشماری است که نیاز به توجه و حمایت دارد؛ از همین رو تقویت اعتبارات حوزه گردشگری و میراث فرهنگی در
لایحه بودجه 1402 موردتوجه قرار گرفته است. ایجاد صندوق حمایت از صنایع دستی، میراث فرهنگی و گردشگری، معافیت منابع ارزی حاصل از صادرات صنایع دستی از اخذ تعرفه، عوارض صادراتی و تعهد ارزی برای صادرات صنایع دستی و کاهش تعرفه گاز مصرفی شرکتهای فعال در حوزه گردشگری از جمله مصوبات خوب دولت در لایحه بودجه برای حمایت از این بخش است.
در بخش فرهنگ هم با توجه به هجمه‌های گسترده به فرهنگ ایرانی اسلامی، تقویت اعتبارات این بخش مدنظر قرار گرفته است برهمین اساس به دستگاههای اجرایی اجازه داده شده بخشی از اعتبارات خود را به امور قرآنی و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت
اختصاص دهند. همچنین دستگاهها مجازند تا دو درصد از اعتبارات خود را برای هزینه در حوزه فرهنگ هزینه کنند.
نفت و صندوق توسعه ملی
یکی از بخشهای مهم بودجه که همواره موردتوجه کارشناسان و اصحاب رسانه قرار دارد بخش نفت است؛ در لایحه بودجه سال
1402 برخلاف دولتهای گذشته، دولت به پرداخت 40 درصدی سهم صندوق توسعه ملی از درآمدهای نفتی پایبند بوده تا قدرت این صندوق برای حمایت از بخش خصوصی و تولید فراهم شود .
از سوی دیگر در راستای ایجاد شفافیت جدول تبصره 14 حذف شده و منابع آن به بودجه شرکت نفت و بخشی از مصارف آن به بودجه عمومی منتقل شده است .
با توجه بهضرورت توجه به پتروپالایشگاه جهت ایجاد ارزش افزوده بیشتر و پرهیز از خام فروشی، ایجاد امکان سرمایه‌گذاری مشترک دولت و بخش غیردولتی در پتروپالایشگاهها در لایحه بودجه 1402 پیشبینی شده؛ همچنین منابع خوبی برای توسعه پالایشگاه آبادان در نظر گرفته شده است.
شرکتهای دولتی
یکی دیگر از بخشهای حاشیه ساز بودجه که بعضاً مورد اختلاف دولت و مجلس هم بوده موضوع قیر رایگان و تخلفهای پیرامون
آن است؛ دولت در لایحه بودجه سال 1402 ایجاد شفافیت سازوکاری از طریق گردش خزانه ایجاد کرده که ضمن تأمین قیر برای
جاده های روستایی و موارد مندرج در لایحه بساط حواله فروشی و سوءاستفادهها در این بخش جمع شود.
یکی از موضوعات موردتوجه افکار عمومی در بودجه معمولاً بودجه شرکتهای دولتی است؛ در لایحه بودجه سال 1402 برای
ایجاد شفافیت در این شرکتها گامهای مهمی برداشته شده است؛ بر این اساس تا پایان خرداد سال آینده آیین‌نامه انتظام بخشی،
شفاف سازی و ضابطه‌مند نمودن درآمدها و هزینه‌های شرکتهای دولتی تدوین و تصویب می‌شود. از سوی دیگر تمام حقوق و
مزایای کارکنان این شرکتها هم در سامانه سازمان اداری و استخدامی کشور ثبت می‌شود.
از طرف دیگر شرکتهای دولتی در اقتصاد کشور در سال 1402 هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری خواهند کرد، همچنین با حذف
حواشی و ایجاد مدیریت بهتر در این شرکتها در سال آینده درآمد دولت، ناشی از سود شرکتهای دولتی 61 درصد افزایش پیدا خواهد کرد .