یادداشت اختصاصی؛
مزیت‌های راهبردی سفر رئیس‌جمهور ازبکستان به پاکستان
اقتصاد ایران: مشهد-دیدارها و مذاکرات طرفین در سطوح عالی، حاکی از تقویت روابط سیاسی میان ازبکستان و پاکستان است.
به گزارش خبرگزاری اقتصادی ایران به نقل از خبرگزاری رسمی دنیو
امید رحیمی؛ پژوهشگر راهبردی مسائل آسیای مرکزی و دبیر حوزه بین الملل اکو نیوز خراسان رضوی
شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان به دعوت رسمی عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان روز 3 مارس برای یک سفر دو روزه عازم اسلام‌آباد شد. ازبکستان و پاکستان با گذر از رکود اقتصادی ناشی از پاندمی کرونا رشد 50 درصدی مبادلات تجاری را تجربه کرده‌اند. همچنین در سطح سیاسی نیز تعدد دیدارهای مقامات عالی‌رتبه نشان از تقویت ارتباطات سیاسی بین دو کشور دارد. این بهبود روابط اما به جز منافع خاصی که برای تاشکند و اسلام‌آباد در بر دارد، می‌تواند منافع مهمی برای سایر کشورهای منطقه نیز داشته باشد.
افغانستان نخستین کشوری است که می‌تواند به طور مستقل از این ارتباطات دوستانه منتفع شود. یکی از موضوعات مهمی که در این میان در چارچوب دو همسایه مهم شمالی و جنوبی افغانستان قابل تحقق است، تسهیل انتقال کمک‌های بشردوستانه برای مردم افغانستان است. همچنین همکاری‌های تاشکند و اسلام‌آباد می‌تواند نقش بسزایی در آزاد شدن دارایی‌های بلوکه شده دولت افغانستان داشته باشد. در صورت آزادی این منابع، بخش زیادی از مشکلات جاری مردم افغانستان برطرف خواهد شد. پیش از این هر دو کشور به طور رسمی خواستار آزاد شدن این دارایی‌ها شده بودند. تحقق چنین امری می‌تواند به بهبود وضعیت معشیتی مردم افغانستان منجر شده و متعاقب آن کنترل روند مهاجرت را نیز منجر می‌شود. این امر می‌تواند برای کشورهای همسایه، از جمله جمهوری اسلامی ایران که طی یک سال اخیر پذیرای شمار زیادی از مهاجرین افغانستانی بوده‌اند، بسیار حائز اهمیت ارزیابی شود.
در کنار این موضوع، مساله دیگر پیش‌روی تثبیت وضعیت افغانستان و برقراری امنیت کامل در این کشور، به رسمیت شناخته شدن دولت جدید به رهبری طالبان است. همچنین پاکستان و ازبکستان در این چارچوب قدرت اقناع و چانه‌زنی بسیار بیشتری برای جامعیت بیشتر دولت در افغانستان برای تشکیل یک دولت فراگیر‌تر توسط طالبان خواهند داشت. در صورت تحقق چنین وضعیتی، می‌توان شاهد ارتقاء امنیت در افغانستان و به طور کلی ارتقاء امنیت کل مناطق پیرامونی افغانستان، اعم از آسیای مرکزی، خاورمیانه و آسیای جنوبی بود.
در عین حال موضوع دیگری که در این سفر و در خلال این دیدارها حائز اهمیت است پیش‌برد ایده «اتصال آسیای مرکزی و جنوبی» به عنوان یک استراتژی کلان میان‌منطقه‌ای است. تاشکند و اسلام‌آباد طی سال‌های اخیر پروژه بسیار مهمی را در قالب کریدور ترانس‌افغان مورد مذاکره قرار داده و راه‌اندازی کرده‌اند. کریدور جاده‌ای از این مسیر راه‌اندازی شده و در صدد تقویت است و کریدور ریلی آن نیز با اتصال مزارشریف به جلال‌آباد، قابل تحقق خواهد بود. در همین چارچوب اتصال ریلی مزار شریف به هرات نیز می‌تواند بخش دیگری از این استراتژی با دسترسی ازبکستان به آب‌های جنوبی ایران در چابهار و بندرعباس را فراهم آورد. در صورت اجرایی شدن این طرح، بخش مهمی از مشکل ژئوپلیتیکی منطقه آسیای مرکزی (محصور بودن در خشکی) برطرف خواهد شد. در عین حال در فراخور این همکاری پروژه‌های دیگری همچون خط لوله انتقال گاز تاپی، کاسا-1000 و تاپ نیز از این همکاری‌ها تاثیر خواهند گرفت.
در مجموع می‌توان اینطور تفسیر کرد که تقویت و توسعه همکاری‌ها بین پاکستان و ازبکستان می‌تواند بروندادها و پیامدهای بسیار مهمی را در افغانستان و بین دو منطقه آسیای مرکزی و جنوبی داشته باشد که منافع آن نه‌تنها برای دو کشور، بلکه برای کل منطقه و کشورهای پیرامونی هم قابل لمس خواهد بود.