اهمیت سلامت روان و تقویت آن
اقتصاد ایران: طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، سلامت روانی سطحی از بهزیستی است که افراد می توانند استعدادهایشان را محقق کنند، با استرس های زندگی مقابله کنند، به شکل موثری کار کنند و روابط معنی دار برقرار کنند.
به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، بسیاری تصور می کنند صرفا نبود بیماری روانی به معنی سلامت روانی است اما متخصصان این امر معتقدند سلامت یا اختلال روانی یک طیف بی انتهاست که در یک سمت آن اختلالات روانی و در سمت دیگر آن سلامت روانی قرار گرفته است. سلامت روان ابعاد روانشناختی، فیزیکی و اجتماعی دارد و بر نحوه ای که استرس هایمان را کنترل می کنیم موثر است. هم چنین، در هر مرحله زندگی، از کودکی تا سالمندی، اهمیت دارد.
عوامل تاثیرگذار بر سلامت روان چیست؟
عوامل متعدد اجتماعی، روانی و بیولوژیکی سطح سلامت روانی فرد را در هر مقطع زمانی تعیین می‌کند. می‌توان گفت عوامل تاثیرگذار بر سلامت روان به دو دسته کلی عوامل بیرونی و عوامل فردی یا درونی تقیسم می‌شود.
عوامل بیرونی شامل: رفاه اقتصادی، آزادی‌های اجتماعی و مدنی، عدالت اجتماعی و عدم تبعیض جنسیتی، نژادی و قومی، ثبات و امنیت سیاسی-اجتماعی است.
عوامل درونی شامل: شیوه یا سبک زندگی سالم، ژنتیک، خودباوری و شناخت از خود و تقویت اعتماد بنفس است.
البته در هر دو این عامل‌ها موارد دیگری نیز نقش دارند که در این نوشته مجال پرداختن به آنها نیست. اما نگاهی به همین دو عامل اصلی و زیرشاخه‌های آن به ما نشان می‌دهد برای ارتقای سلامت روان و داشتن آسایش خاطر بیشتر نیازمند توجه به هر دوی این عوامل هستیم.
چطور سلامت روان مان را بسنجیم؟
با توجه به اهمیت سلامت روان و تقویت آن، لازم است سلامت روان را در خود بسنجیم تا بتوان آن را بهبود بخشید. در زمینه سنجش سلامت روان تستهای معتبر زیادی وجود دارد، یکی از معتبرترین آنها، تست SCL90 است. کاربرد این آزمون برای افراد عادی جامعه که سن بالاتر از ۱۵ سال دارند.
از تست SCL 90 می توان برای موارد زیر استفاده نمود:
- تعیین وضعیت روانی عموم مردم
- غربال اولیه بیماران با مشکلات روانشناختی
- بررسی نتایج درمانی قبل و بعد از مداخلات روانشناختی
- مطالعات علمی و بررسی روابط علائم با سایر جنبه های روانی-اجتماعی
روش‌های ارتقای سلامت فردی
پس از تست SCL90 و سنجش سلامت روان، سوال بعدی این است که چطور سلامت روانمان را ارتقا دهیم؟ نباید از خاطر ببریم که هر کدام از ما نسبت به حفظ سلامت روان خود مسئولیم و لازم است با کمک گرفتن از متخصصان و روان‌درمان‌گران و همچنین مطالعه کتاب‌های مفید در زمینه سلامت روان، اقداماتی عملی را انجام دهیم. پیش از هر چیز شاید لازم باشد نسبت به وضعیت سلامت روانمان در همین لحظه کمی آگاه‌تر شویم.
در ادامه تست ده سوالی سلامت روان در اختیار شما قرار گرفته است. با پاسخ دادن به سوالات این تست و جمع‌بندی آن می‌توانید نسبت به وضعیت سلامت روان خود آگاه‌تر شده و برای ارتقای سلامت روان‌تان برنامه‌ریزی کنید.
فاکتورهای سلامت روان فردی چیست؟
برای برشمردن فاکتورهای سلامت روان فردی ممکن است دچار سردرگمی شویم برای همین به جای پیچیده‌تر کردن مسئله سراغ شش فاکتور مهم سلامت روان هر فرد می‌رویم:
- خواب کافی
شاید فکر می‌کنید خواب یک عمل طبیعی در بدن ماست که لازم نیست زیاد نگرانش باشیم! اما داستان دقیقا برعکس است. اهمیت خواب در سلامت روان به حدی است که به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در بیماری‌های روانی و ابتلا به آنان برشمرده می‌شود.
نداشتن خواب راحت و کافی روی کلیه فرآیندهای مغز ما تاثیر گذاشته و در طولانی مدت باعث افزایش خستگی، عدم تمرکز، بالا رفتن احتمال ابتلا به افسردگی و حتی در موارد حاد میل به خودکشی می‌شود!
- تغذیه سالم
رژیم غذایی سالم و مبتنی بر دریافت انرژی و کالری کافی ارتباط مستقیم با روان و عملکردهای روانی، احساسی ما دارد. شاید شما هم تجربه کرده‌اید، زمانی که ساعت‌های زیادی گرسنه بمانید، عصبی و خشمگین می‌شوید! حال این احساس گرسنگی را در ابعادی بزرگتر ببینیم. چناچه مواد لازم و مفید مثل ویتامین‌ها، پروتئین‌ها، غلات و حبوبات، لبنیات و دیگر مواد غذایی به اندازه کافی و درست در بدن ما وجود نداشته باشد احتمال کاهش سلامت روانمان بیشتر از پیش خواهد بود.
- روابط عاطفی سالم
بسیاری از ما بدون این‌که بدانیم در دام روابط عاطفی ناسالم و بسیار مخربی هستیم. فرقی نمی‌کند سال‌هاست ازدواج کرده‌ایم یا تازه وارد یک رابطه عاطفه شده‌ایم. باید توجه داشته باشیم کیفیت روابط عاطفی و افرادی که به آنها نزدیک می‌شویم و اعتماد می‌کنیم بر سلامت روان ما تاثیر بسزایی دارند. اختلالات روانی بسیاری ریشه در روابط عاطفی – جنسی ما دارد. لازم است حتما با این اختلالات آشنا شده و پیش از اقدام برای رابطه نسبت به نیازهای فردی خویش و خلاقیات شخص موردنظرمان آگاهی کامل داشته باشیم.
- کمبود ارتباط
در صورتی‌که در محیط خانواده و یا دوستان‌مان روابط کافی و رضایت‌بخش نداشته باشیم در درازمدت زمینه افسردگی و فرار از اجتماع در ما قوت خواهد گرفت. نگاهی به شرایط و وضعیت حاکم بر جهان بعد از همه‌گیری کرونا نشان می‌دهد، فاصله اجتماعی و ضرورتِ قرنطینه منجر به بالارفتن میزان ِ افسردگی در سراسر جهان شده است. نباید از یاد برد که ما موجوداتی اجتماعی هستیم و داشتن روابط و ارتباطات اجتماعی می‌تواند انرژی ما را برای انجام کارهای روزمره بالا برده و بر ارتقای سلامت روانمان تاثیر گذارد.
- ورزش و تحرک
احتمالا ضرب‌المثل: «عقل سالم، در بدن سالم است» را شما هم شنیده‌اید. چه به این ضرب‌المثل اعتقاد داشته باشیم چه نه، امروزه علم روانشناسی ثابت کرده ورزش و تحرک از عوامل مهم سلامت روان ما است. طرز صحیح تنفس، انجام ورزش‌های هوازی، یوگا، دو، دوچرخه‌سواری، رقص، پیاده‌روی و هر تحرکی که جزوی از برنامه روزانه ما باشد می‌تواند به ارتقای سلامت روحی ما نیز کمک کند. بالا رفتن گردش خون، ضربان قلب، دریافت میزان بیشتر اکسیژن و تقویت ماهیچه‌ها و عضلات اندام‌های بدن منجر به احساس بهتر در ما خواهد شد.
توجه به موارد ذکر شده در بالا و همچنین بالا بردن انگیزه‌های شخصی در جهانی که ممکن است هر ساعت و هر دقیقه همراه با یک خبر بد ما را نگران‌تر کند یکی از مهم‌ترین راه‌های دست‌یابی به سلامت روان است. برای ارتقای سلامت روان و داشتن رضایت ِ بیشتر از زندگی لازم است اولین قدم‌ها را از همین لحظه برداریم و نسبت به خودشناسی و تقویت ِ بنیادهای فکری و احساسی‌مان اقدام کنیم.
برای ارتقاء سلامت روان خود و خانواده خود حتما از خدمات مرکز مشاوره و دکتر روانشناس خوب استفاده نمایید.