به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، اقتصاد فضا آنقدر جذاب و پر سود است که ایلان ماسک، ثروتمندترین مرد جهان، خیز بزرگی برای تصاحب آن برداشته است. شرکت اسپیس ایکس با مالکیت ماسک در پروژ‌ه‌ای با عنوان "استارلینک " که هدف آن مهیا سازی اینترنت در تمام کره زمین و حتی فضا است،  اخیرا از اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) مجوز استقرار ۴۰ هزار ماهواره را دریافت کرده است. این شرکت قبلا نیز از طریق رگولاتورهای آمریکا اجازه استفاده از ۳۰ هزار ماهواره در مدار را گرفته بود. شرکت اسپیس ایکس قصد دارد با استفاده از تعداد زیادی ماهواره که در اطراف زمین قرار می‌گیرند تمامی زمین را به اینترنت متصل کند.

ثروتمندترین مرد جهان پیش‌تر اعلام کرده بود که شرکت اسپیس ایکس آماده است تا ۳۰ میلیارد دلار در زمینه توسعه استارلینک هزینه کند.در صورت تحقق این سرمایه گذاری و ادامه جاگیری ماهواره‌های این شرکت در فضا، ایلان ماسک حاکم بر فضا خواهد بود و قوانین این حوزه را تعیین خواهد کرد. اتفاقی که ژوزف آشباخر، رییس سازمان فضایی اروپا (ESA) ، چند روز پیش به رهبران اروپا هشدار داده و گفته است؛ کمک به استارلینک در مسیر سلطه بر اقتصاد فضا را متوقف کنید؛ چراکه اگر اقدام مشترکی در این زمینه انجام نگیرد، ایلان ماسک قوانین حاکم بر فضا را تعیین خواهد کرد.

وی به کشورهای اروپایی یادآور شده است: با توسعه فعالیت استارلینک، حوزه فضا به لحاظ فرکانس‌ها و مدارهای در دسترس بسیار محدودتر خواهد شد و امکان رقابت منصفانه در بازار از دست خواهد رفت. آشباخر معتقد است؛ استارلینک همین حالا هم آن‌قدر بزرگ شده که کنترل یا رقابت با آن دشوار است و تنها یک نفر مالک نیمی از ماهواره‌های فعال در دنیاست.

این تهدید فقط برای اتحادیه اروپا نیست و حکمرانی بر فضا توسط یک شرکت امریکایی به مالکیت ثروتمندترین مرد جهانی وضعیت آینده هر اقتصادی که مربوط به فضا باشد را برای سایر قاره‌ها و کشورها تغییر خواهد داد.

ایران نیز از این اتفاق مستثنی نیست و اگر بر اقدامات خود در حوزه فضا شتاب ندهد زمانی خواهد رسید که از اقتصاد پر سود صنعت فضایی بی بهره خواهند ماند.

سهم ایران از اقتصاد فضایی چقدر است؟

ایران با پرتاپ ماهواره "امید" در سال ۱۳۸۷ توانست به جمع کشورهای دارای توانایی پرتاب ماهواره بپیوندد و پس از آن سه پرتاب موفق دیگر و دو پرتاب ناموفق را در کارنامه فضایی خود ثبت کند، اما این تلاش‌ها برای اینکه خود را در صنعت فضای دنیا جای دهد کافی نیست.

هفته گذشته پس از ۱۱ سال اولین جلسه شورای عالی فضایی با حضور ابراهمی رییسی، تشکیل شد. در این جلسه رییس جمهور با تأکید بر اهمیت صنعت فضایی در جهان گفت: صنعت فضایی دیروز تنها مظهر اقتدار کشورها بود اما امروز به عنوان یکی از پیشران‌های اقتصادی مطرح است و در آینده نزدیک به عنوان بخشی از زیرساخت حکمرانی در حوزه‌های مختلف تجاری و اقتصادی و امنیتی خواهد بود.

وی به نقش این شورا در سیاست‌گذاری و ترسیم نقشه راه برای توسعه صنعت فضایی کشور اشاره کرد و گفت: اینکه بعد از نزدیک به ۱۱ سال اولین جلسه شورای عالی فضایی تشکیل می‌شود، نشان‌دهنده عزم این دولت برای توسعه صنعت فضایی است

رییسی همچنین بر ارزان و بومی‌سازی صنعت فضایی تأکید کرد و افزود: ما باید به سرعت و با برنامه ریزی دقیق و منسجم، به فناوری تثبیت شده برای مدارهای (LEO) برسیم و در گام بعد باید با برنامه ریزی دقیق و کار مجاهدانه، به سرعت به سمت مدار ۳۶ هزار کیلومتری ( GEO) حرکت کنیم. 

 وی بر این واقعیت تاکید کرد: اگر در صنعت فضایی و فضای مجازی حضور نداشته باشیم مجبور خواهیم شد در اتوبان ساخته شده توسط دیگران حرکت کنیم. صنعت فضایی یک نوع بازدارندگی برای تعرض دشمنان به کشور ایجاد می‌کند. 

پس از این جلسه در همان روز عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با حضور در یک برنامه تلوزیونی اعلام کرد: مهم‌ترین مدار در کره زمین مدار ۳۶ هزار پایی است زیرا این مدار زمین‌آهنگ است، چون سرعت حرکت ماهواره با سرعت گردش زمین هماهنگ است نقاط محدودی برای حضور ماهواره‌ها در مدار زمین وجود دارد. سه نقطه مداری در اطراف زمین وجود داشته که متأسفانه طی چند ده سال گذشته تعدادی از آن‌ها از دست رفته است و اکنون تنها مداری که برای فعالیت ماهواره‌های زمین‌آهنگ وجود دارد مدار ۴۳.۵ درجه شرقی است که باید به سرعت برای دستیابی به آن برنامه‌ریزی کرد و در غیر این صورت فرصت‌ها از دست می‌رود.

با این سخنان به نظر می‌رسد مدیران کشوری بر اهمیت صنعت فضایی برای کشور واقف اند و جایگاه امروز کشور را می‌دانند. اما با سرعتی که دنیا در حال فتح فضا است، آیا ما می‌توانیم جایگاه خود را در این صنعت پیدا کنیم؟ سهم ما در آینده از این صنعت در حال توسعه چقدر خواهد بود؟

کورش رکنی، متخصص حوزه هوا و فضا، در پاسخ به این سوالات معتقد است؛ کشور ما توانایی و ظرفیت رسیدن به جایگاهی مناسب در صنعت فضایی را دارد، به شرط آنکه اراده کافی از سوی حاکمیت و سیاستگذاران برای استفاده از توانایی و ظرفیت ها وجود داشته باشد.

وی این ظرفیت ها را نیروی انسانی متخصص و منابع و ذخایر طبیعی کشور عنوان کرد و افزود: این ظرفیت ها در بسیاری از کشورها وجود ندارد، اما به وفور در کشور ما یافت می شود. 

وی اظهار کرد: برای بررسی درست چگونگی دستیابی به جایگاه مناسب در صنعت فضایی، نیاز به قیاس آن با فناورهای دیگر است که اکنون در آن ها به موفقیت های دست پیدا کردیم، از جمله آن ها فناوری هسته ای و نانو است. 

رکنی با تاکید بر اینکه حاکمیت در این فناوری ها سرمایه گذاری مناسبی انجام داده است، افزود: با زیر ساخت های خوبی که حاکمیت در حوزه هسته ای و نانو ایجاد کرده است، اکنون شاهد رشد و توسعه در این حوزه ها هستیم. 

وی یادآور شد: البته در این حوزه ها نیز تنها رسیدن به فناوری کافی نیست و باید بهره برداری حداکثری و خلق ثروت در دستور کار حاکمیت قرار گیرد. 

به گفته رکنی لازم است حاکمیت شرکت های خصوصی را برای استفاده از این بستر و خلق ثروت ترغیب کند. وی معتقد است موفقیت در این حوزه ها نوعی تجربه پیشین برای کشور است که می توان برای ایجاد و موفقیت در صنعت فضایی از آن ها الگو گرفت.

رکنی با بیان اینکه تا وقتی زیر ساخت در صنعت آماده نباشد سرمایه گذاری از سوی بخش خصوصی در  آن صورت نمی گیرد، اظهار کرد: به طور نمونه سرمایه گذاری عظیم ایلان ماسک به عنوان بخش خصوصی در صنعت فضایی آمریکا زمانی انجام می شود که این کشور از ۵۰ سال پیش به این حوزه ورود کرده و زیر ساخت ها را آماده کرده است، به عبارت دیگر بخش حاکمیت سال ها پیش زمینه را آماده کرده و گلوگاه های تکنولوژی را رفع کرده است تا اکنون بخش خصوصی وارد عرصه شود و در این صنعت خلق ثروت کند. 

رکنی تصریح کرد: در حال حاضر ما نیز در کشورمان فناوری فضایی داریم، اما برای افزایش سهم خود از آن در آینده، ابتدا باید آن را تبدیل به صنعت کرده و زنجیره فناوری فضایی را پایدار و تقویت کنیم، ضمن اینکه همزمان خودمان را باید برای پیش رفت های جهانی در این حوزه آماده کنیم. 

رکنی بر این باور است افزایش سهم کشور از صنعت فضایی آینده، صرفا ارسال ماهواره به فضا نیست بلکه می توان از پتانسیل های دیگر که در این حوزه ایجاد می شود بهره برد و ایجاد ثروت کرد. این کارشناس معتقد است ارسال ماهواره به فضا باید یکی از خرد برنامه های ما در صنعت فضایی باشد و فقط پرداخت به آن در توسعه این صنعت برای کشور کفا‌یت نمی کند.

وی گفت: به طور مثال اینترنت ماهواره که شرکت اسپیس اکس ایلان ماسک در حال راه اندازی آن است، یک اتفاق بزرگ در صنعت فضایی به شمار می رود که اینترنت را در اختیار جمعیت بیشتری از مردم جهان قرار می دهد و این خود بستری ایجاد می کند که ما می‌توانیم فعالیت های اقتصادی سوده در آن راه اندازی کنیم.

وی با اشاره به افزایش تعداد ماهواره ها در فضا در آینده نزدیک، افزود: به زودی چند هزار ماهواره جدید دیگر وارد فضا می شوند که این امر نیز زمینه ساز ایجاد در آمد برای کشورهای است که در حال توسعه صنایع مرتبط از جمله تامین قطعات، تعمیرات و امور مربوط به تجهیزات زمینی هستند.

رکنی ادامه داد: همچنین ترافیک فضایی نیز منبعی دیگر است که ایران می تواند با استفاده از آن سهمی از درآمد صنعت فضایی در آینده داشته باشد. وی اظهار کرد: ایران به دلیل وسعت جغرافیای می تواند با ایجاد زیر ساخت ها سهم مهمی در ارائه خدمات ترافیک ماهواره ای به خود اختصاص دهد. 

رکنی سنجش از راه دور و خدمات کاربردی مبتنی بر ماهواره را رویکرد دیگری برشمرد که ما می توانیم با استفاده از آن برای کشورمان در صنعت فضایی ایجاد ثروت کنیم. وی اضافه کرد: با به کارگیری این تکنولوژی می توانیم داده های در بخش مختلف همچون کشاورزی، آب، بلایای طبیعی و … تهیه و با آن ها کسب و کار راه اندازی کنیم.

رکنی تاکید دارد ایران می تواند با استفاده از پتانسیل های که سایر کشورها در فضا ایجاد می کنند، بدون اینکه نیاز به ارسال تعداد زیادی ماهواره ای به فضا داشته باشد، سهم خود را از اقتصاد این صنعت به حداکثر برساند و از ثروت حاصل از آن استفاده کند، به شرط آنکه از هم اکنون حاکمیت با سرمایه گذاری و مدیریت بستر آن را آماده کند.

این کارشناس هوا و فضا اظهار کرد: سهم کشورمان از اقتصاد جهانی فضا در آینده وابسته به مدیریت و سیاستگذاری اکنون ما است، بدون مدیریت و سیاستگذاری صحیح حاکمیت، بخش خصوصی امکان حضور، رشد و افزایش سهم کشور از این صنعت و خلق ثروت از آن را در آینده نخواهد یافت