ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

حبیب جهانساز در گفتگو با خبرگزاری اقتصادایران،  با بیان اینکه سالانه ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار ارز برای واردات چای از کشور خارج می شود، افزود: در ۱۰۰ سال نخست صنعت چای کشور این محصول به طور کامل به صورت دولتی مدیریت می شد و خرید و فروش چای به صورت انحصاری صورت می گرفت.

وی با بیان اینکه کارخانه های چایسازی به صورت حق العملکاری فعالیت می کردند، افزود: چایکاران برگ سبز چای را به کارخانه های چای تحویل می دادند و چای خشک نیز در اختیار سازمان چای بود که در انبارهای متمرکز در تهران نگه داری می شد و چای داخلی برای عرضه به بازار را با چای خارجی مخلوط می کردند و در اختیار بازار قرار می دادند.

رئیس سازمان چای کشور با اشاره به اینکه صنعت چای ایران در ۱۰۰ سال نخست برای چایکاران بسیار خوب بود، ادامه داد: برگ سبزچای به قیمت خوب از آنها خریداری می شد و کارخانه های چایسازی متناسب با برگ سبز تحویلی کارمزد دریافت می کردند.

به گفته جهانساز، صنعت چای کشور در صد سال نخست به گونه ای رشد کرد که سطح زیر کشت این محصول از صفر به ۳۴ هزار هکتار رسید و بیش از ۶۵ هزار تن چای خشک در کشور تولید می شد.

وی تصریح کرد: بین سال های ۱۳۷۰ تا سال ۱۳۸۰ مقداری رکود در فروش چای داخلی ایجاد شد و مدیریت درستی در این زمینه صورت نگرفت و این وضعیت موجب شد دولت ۹۵ هزار تن چای خشک را در انبارهای خود نگه داری کند و شرکت سهامی چای حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان به دولت بابت هزینه هایی که کرده بود، بدهکار شد.

واگذاری صنعت چای به بخش خصوصی
رئیس سازمان چای کشور درباره واگذاری صنعت چای به بخش خصوصی، بیان کرد: براساس اصل ۴۴ و به دلیل اینکه سازمان چای زیانده بود مقرر شد صنعت چای به بخش خصوصی واگذار شود و در سال ۱۳۷۹ در قالب طرح اصلاح ساختار، خصوصی سازی صنعت چای کشور اتفاق افتاد اما این روند طبق پیش بینی ها به درستی انجام نشد.

جهانساز اضافه کرد: در طرح اصلاح ساختار صنعت چای، قرار شد کارخانه های چایسازی برگ سبز چای را به طور مستقیم از چایکاران خریداری کنند و چای خشک تولیدی را در بازار بفروشند و در این زمینه حمایت های مالی به آنها انجام شود و تسهیلاتی در اختیار کارخانه داران چای بگذارند.

وی با تاکید بر اینکه از سال ۱۳۸۰ تا سال ۱۳۸۴ آنچه در صنعت چای اتفاق افتاد این بود که باغ های چای رهاسازی شدند، خاطرنشان کرد: ۱۳۳ هزار تن چای تولیدی به فروش نرفت و بانک ملی ۱۳۷ میلیارد تومان به کارخانه های چایسازی تسهیلات پرداخت کرد و نتوانست این تسهیلات را وصول کند و این چرخه به صورت ناقص اجرا شد.

ناتوانی صنعت چای در بازار رقابتی
رئیس سازمان چای کشور، علت اصلی رکود صنعت چای ایران را ناتوانی رقابت در بازار با چای ارزان خارجی عنوان کرد و گفت: تعرفه های غیر موثر در واردات چای به نفع تجارت چای داخلی نبود.

جهانساز افزود: در نهایت از سال ۱۳۸۴ تصمیم گرفته شد دولت خرید تضمینی برگ سبز را انجام دهد و سازمان تعاون روستای متولی خرید تضمینی چای از سال ۱۳۸۴ تا سال ۱۳۸۸ شد.

به گفته وی، با اعلام خرید تضمینی چای، ۶۶ درصد سهم دولت و ۳۳ درصد سهم کارخانه های چایسازی شد و به دلیل اینکه کارخانه های چایسازی سهم خود را پرداخت نمی کردند، سازمان تعاون روستایی به ازای آن چای خشک از کارخانه داران تحویل می گرفت و این امر موجب دپوی ۵۵ هزار تن چای سنواتی در انبارها شد.

رئیس سازمان چای کشور تصریح کرد: با این روند تصمیم گرفتند سازمان چای را دوباره احیا کنند و این سازمان به اندازه بسیار کوچک تری ابتدا در حد اداره کل چای شمال و بعد سازمان چای کشور با سه وظیفه کنترل کیفیت برگ سبز، تولید کیفی چای خشک و تنظیم بازار احیا شد که بعد تنظیم بازار را به عهده سازمان صنعت، معدن و تجارت گذاشتند.

جهانساز، سیر نزولی تولید چای با توجه به احیای سازمان چای کشور را تا سال ۱۳۹۳ ادامه دار خواند و گفت: طوری شد که در این سال از ۳۴ هزار هکتار سطح زیر کشت به ۱۷ هزار هکتار رسید و مورد بهره برداری قرار می گرفت و ۸۰ هزار تن برگ سبز چای تولید می شد.

تغییر کاربری باغ های چای
وی با اشاره به اینکه در مقطع بعدی مباشرت مدیریت خرید برگ سبز چای را به عهده سازمان چای گذاشتند، یادآور شد: از سال ۱۳۸۹ سازمان چای متولی خرید برگ سبز چای شد و تلاش بسیاری کرد تا چای خشک را در بازار عرضه کند.

رئیس سازمان چای کشور افزود: در اوایل این روند تا سال ۱۳۹۴ نواقصی در کار وجود داشت از جمله مبلغ برگ سبز چای به موقع پرداخت نمی شد و چایکاران ناراضی بودند و دیگر اینکه کارخانه داران چای به موقع نمی توانستند چای خشک تولیدی را در بازار بفروشند، چای خارجی با ارز ارز قیمت وارد کشور می شد و قاچاق اتفاق می افتاد و بسیاری از اتفاق های دیگر منجر به حادثه تلخ رهاسازی باغ های چای شد.

وی تغییر کاربری باغ های چای را ناشی از مشکلات مذکور ذکر کرد و گفت: باغ های چای تغییر کاربری پیدا کردند تا جایی که امروز حدود ۲۸ هزار هکتار باغ چای در استان های گیلان و مازندران داریم و از این میزان حدود ۲۲ هزار هکتار قابلیت بهره برداری دارد و حدود ۶ هزار هکتار هنوز رها شده است.

جهانساز با بیان اینکه اقدام هایی که از سال های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ صورت گرفت فعالیت های مثبتی بود، متذکر شد: به ویژه در چهار سال اخیر بارقه امیدی بین چایکاران و کارخانه های چایسازی ایجاد شد و دوباره مصرف چای داخلی افزایش پیدا کرد و توانستیم صنعت چای را به مرحله با ثباتی برسانیم البته این مرحله ایده آلی نیست و باید بتوانیم از این مرحله نیز عبور کنیم تا به مرحله قطعی و با ثباتی که همیشه ماندگار باشد، برسانیم.