به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، صنعت چاپ و بسته بندی در دهه 90 مسیری متفاوت را در طی سال‌های پس از پیروزی انقلاب گذرانده است،‌ در همان سال‌های ابتدایی دهه 90 عمده نگرانی فعالان این صنعت و  مسئولان فرهنگی این بود که اساسا این صنعت به عنوان یک صنعت در ایران شناخته نمی‌شود و واردات بی‌رویه محصولات چاپی و خروج ارز ناشی از آن اجازه نمی‌داد که این صنعت نفس بکشد.

 شرکت‌های داخلی عمده سفارشات خود را به کشورهایی از جمله ترکیه می‌دادند و شرکت‌های ترک که بازار خوبی در ایران داشتند،‌ اقدام به تاسیس شعبه در ایران می‌کردند. واردات محصولات چاپی در سال‌های ابتدایی دهه 90 بنا به گفته مدیرکل ارشاد وقت ماهانه 3 هزار میلیارد تومان بوده است، اما در یک حرکت ناگهانی و طی چهار تا پنج سال اخیر ورق برگشت و واردات محصولات چاپی در کشور به شدت کاهش یافت و از واردات یک میلیارد دلاری به کمتر از 50 میلیون دلار رسید. حالا این شرکت‌های ایرانی هستند که نه تنها عمده محصولات مورد نیاز را در داخل تولید می‌کنند بلکه چرخ صادرات نیز اگرچه کند ولی به گردش انداخته‌اند.

بابک عابدین، رئیس اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ، در سال‌های اخیر در گفت‌وگوهایش از موانع و مشکلاتی که پیش پای صادرات محصولات چاپی ایران به کشورهای دیگر است سخن گفت.‌ وی حالا در گفت‌وگو با تسنیم به بررسی وضعیت این صنعت در دهه 90 از ابتدا تا انتها پرداخته است،‌ این گفت‌وگو به شرح ذیل است: 

دهه 90 در صنعت چاپ دهه متفاوتی بوده است،‌ ما حالا در پایان این دهه می‌بینیم که صنعت چاپ به ویژه در حوزه بسته‌بندی از رشد قابل توجهی برخوردار شده اگرچه هنوز موانع و چالش‌های پرشماری در مسیر دارد. اما این رشد چگونه حاصل شد؟ 

بله،‌ در سال 89 و اوایل دهه 90 سرمایه‌گذاری خوبی در صنعت چاپ ایجاد شد،‌ در همان سال‌ها بحث بسته‌بندی و چاپ جهت توسعه صادرات غیر نفتی کشور حتی توسط مقام رهبری نیز مورد تاکید قرار گرفت،‌ بعد از آن این اتفاق رخ داد و بخش خصوصی در این زمینه سرمایه‌گذاری کرد،‌ با تسهیلات ارزی خوبی که آن زمان اختصاص پیدا کرد،‌ یکسری واحدهای صنعتی چاپ تاسیس شد و در زمینه‌های مختلف مثلا کارتن سازی، چاپ همزمان و مستقیم روی کارتن‌های چند لایه، مثل کارتن یخچال و جاروبرقی  و ... فعال شدیم. آن زمان از  یکسری بسته‌بندی‌های بزرگ و صنعتی طراحی شده نیز بهره‌برداری شد و این انقلابی در اوایل دهه90 بود.

واردات 500 میلیون یورویی لیبل از ترکیه به ایران در اوایل دهه 90

صنایعی روی کار آمدند که توانستند بسترهای مورد نیاز صنایع چاپ و بسته‌بندی را به وجود بیاورند،‌  بسترها و مواد اولیه را که مزیت تولید داخلی داشت در داخل تولید شد‌،‌ در کنار این‌ها کارخانه‌هایی تولید شد مثل کارخانه‌های بازیافتی و شرکت‌های مرکب‌سازی در بحث تولیدات مواد اولیه پلیمری که مود نیاز بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر بود نیز پیشرفت کردیم. خطوط تولیدی مدرن برای تولید فیلم‌های انعطاف‌پذیر که در شیرینی و شکلات و پفک مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز شکل گرفت. در مجموع هم در مورد چاپ و هم درمورد تأمین مواد اولیه به پیشرفت‌های خوبی رسیدیم.

در سال‌های ابتدایی دهه 90 واردات محصولات چاپی به ویژه از کشور ترکیه به ایران آمارهای فاجعه‌باری داشت. اما حالا آمارها نشان می‌دهند که این واردات به شدت کاهش یافته است،‌ در این‌باره توضیح دهید.

بله،‌ در همان اوایل دهه 90 ما در اتحادیه صادرکنندگان بعد از بررسی بازار دیدیم که در بخش لیبل فقط از ترکیه حدود 500 میلیون یورو واردات داریم، جمعا حدود یک میلیارد دلار واردات لیبل و برچسب به داخل کشور داشتیم که رقم قابل توجهی بود،‌ با هماهنگی بخش خصوصی و اتاق بازرگانی توانستیم سمینار بین‌المللی لیبل را در ایران برگزار کنیم، افراد مجرب این کار را از خارج از کشور برای آموزش آوردیم،‌ تا نشان دهند که فعالیت در این قیمت از صنعت چاپ چه امکانات و درامدی می‌تواند داشته باشد.

در اواسط دهه 90 یعنی سال‌های 94 تا 95 بعد از مراجعه به نمایشگاه‌های بین‌المللی لیبل انگیره دربخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری هدفمند‌تر ایجاد شد که این اتفاق رخ داد و از سال 94 تا امروز بیش از 150 خط تولید لیبل وارد کشور شده است که بیش از 100 واحد چاپی را مجهز کرده است و 60 واحد جدید نیز تأسیس شده‌اند.

کاهش واردات از یک میلیارد دلار به کمتر از 50 میلیون دلار

بنابراین امروز پس از گذشت پنج سال شاهد این هستیم که از واردات یک میلیارد دلاری به کمتر از 50 میلیون دلار رسیده‌ایم  که آن هم یا بسترهایش خیلی خاص است یا بالاجبار باید از خارج از کشور فراهم کنیم.

در زمینه تولید جعبه‌های بهداشتی، پزشکی و آرایشی نیز کارخانه‌های تولیدی برای رقابت با محصولات خارجی نیاز به بسته‌بندی‌های شکیل داشتند،‌ تحریم‌ها در این زمینه امکان تولید و سرمایه‌گذاری امن را برای ما فراهم کرد و با سرمایه‌گذاری‌های خوبی که داشتیم در زمینه تولید مقوا و چاپ صنعتی نیز پیشرفت کردیم.

در تولید کارت‌های بانکی‌، هوشمند و کارت‌هایی که سیم‌کارت در آن‌ها نصب می‌شد نیز ما نسبت به سال‌های ابتدایی دهه 90 با 80 درصد موفقیت روبرو بوده‌ایم و 80 درصد وارداتمان در این زمینه کاهش پیدا کرده است و این موفقیت خوبی برای صنعت چاپ کشور به شمار می‌رود.

80 درصد نیاز به واردات محصولات چاپی برطرف شده است

پس به نوعی می‌توان گفت در حوزه چاپ و بسته‌بندی تا حدودی خودکفا شده‌ایم؟

با وجود همه این موفقیت‌ها ما با چالش‌ها و مشکلات بسیاری در این صنعت روبرو هستیم‌،  اما باید گفت با وجود همه این مشکلات بین 70 تا 80 درصد نیاز به واردات محصولات چاپی را برطرف کرده‌ایم. حتی در زمینه تتراپک‌ها و پاکت‌های مدت دار که تکنولوژی سختی دارند نیز اکنون به چندین کشور صادرات داریم.

 علاوه بر توانایی در پاسخگویی به نیاز داخل،‌ آیا امکان صادرات محصولات چاپی به طور وسیع هم فراهم است یا تنها صادرات به کشورهای همسایه چون عراق و افغانستان در توانمان است؟

اگر شرایط اقتصادی کمی بهتر شود،‌ تحریم‌های بانکی رفع شود و مشکلاتت معاملات تجاری برطرف شود؛ ما آمادگی بسیار خوبی در زمینه صادرات به فراتر از منطقه داریم. اکنون ترکیه سالی 436  میلیارد دلار درآمد صادراتی از صنعت چاپ در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا دارد،‌  سهم ما از این بازار فعلا بین 3 تا 4 درصد است. اما سهم ترکیه 50 درصد است. در حالیکه ما در زمینه مواد پلیمری قدرت بیشتری داریم.

صادرات 80 میلیون دلاری لیبل‌های ایرانی به عراق و افغانستان

هم‌چنین حدود 80 میلیون دلار صادرات محصولات لیبل به کشورهای عراق و افغانستان داریم . لیبل‌های امنیتی عراق و سوریه از ایران می‌رود‌.

 با توجه به سخنان شما می‌توان نتیجه گرفت که نوعی انقلاب صنعتی در دهه 90 برای این صنعت فراهم شده است،‌ با این حال ما بارها شاهد اخباری مبنی بر تعطیلی واحدهای چاپی‌،  مشکلات اقتصادی و ... در این صنف هستیم.

بله،‌ یک انقلاب صنعتی در دهه 90 برای صنعت چاپ ایجاد شده است،‌ اما در کنارش واحدهای کوچک با مشکل مواجه شده‌اند. برخی با توجه به مشکلات اقتصادی رو به تعطیلی رفته‌اند و... 

از سوی دیگر،‌ روند صنعت چاپ از دهه 80 به این سو کاهش تولیدات مطبوعاتی و کتاب  و افزایش بسته‌بندی بوده است. بنابراین ما در بخش چاپ بسته‌بندی با این انقلاب مواجه بوده‌ایم نه در سایر بخش‌های چاپ.به نظر می‌‌رسد این روند ادامه‌دار است و در اول دهه 1400 با سرعت بیشتری ادامه پیدا می‌کند.

حالا در پایان دهه 90 چشم‌انداز صنعت چاپ به ویژه در حوزه بسته‌بندی برای ورود به دهه و قرن جدید چگونه باید باشد؟

 بسته بندی در شرایط فعلی جهان موضوع بسیار مهمی است ما باید فناوری دیجیتال را در چاپ بسته‌بندی دخیل کنیم. صنعت چاپ تشکل‌های خصوصی بسیاری دارد که باید فعال شده و به شناسایی موانع و مشکلات تولید بپردازند. از سوی دیگر دولت نیز با تشکل‌‌ها وارد مشورت شده و آن‌ها را در تصمیم‌گیری‌های خود دخیل کند‌، از تصمیمات و قوانین یک شبه باید پرهیز کرد.

واردات مواد اولیه مورد نیاز صنعت چاپ باید تسهیل شود،‌ اکنون ماشین آلات ما ماه‌ها در گمرک می‌ماند و ما تعهد زمانی ارسال محصولات را از دست می‌دهیم. روند صادرات محصولات بایدتسهیل شود،‌ برای حضور در بازارهای خارجی و باقی ماندن در این رقابت باید آینده مشخض و روشنی از  روند زمانی تولید یک محصول و ارسال آن داشته باشیم،‌ گاهی اوقات تصمیمات یک شبه و قوانین یک شبه ما را دچار مشکل می‌کند.

 تسهیلات بانکی یکی دیگر از مشکلات اصلی این صنعت است، برای اینکه بتوانیم  مواد اولیه را تولید کنیم و سفارشات سنگین بپذیریم و صادرات وسیعی داشته باشیم نیاز به سرمایه در گردش داریم ،عربستان و ترکیه که صاردات خوبی دارند از طریق سیستم بانکی به محض گرفتن ثبت سفارش از تسهیلات کم بهره استفاده می‌کنند.  

ما نیز در ایران نیازمند تسهیلات برای تجهیز دستکاه‌ها و ماشین‌آلات هستیم یکی از معایب صنعت چاپ در ایران فرسودگی دستگاه‌ها است.

با توجه به اینکه در آستانه انتخابات ریاست جمهوری و تغییر دولت در شش ماه آینده هستیم،‌ انتظار بدنه صنعت چاپ از دولت چیست؟

مسئله مهمی که دولت جدید در زمینه چاپ و بسته بندی باید به آن توجه داشته باشد،‌ آموزش و سرمایه‌گذاری در حد استاندادرهای بین‌المللی است.