به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، حال سوال اینجاست که چه عواملی باعث صعود و نزول بازار بورس می شود و برای ورود به چه ابزار و اطلاعاتی نیاز داریم که در این بازار پرتلاطم دچار سقوط نشویم؟

در این رابطه گفت و گویی با محمد حسینی معامله گر و تحلیلگر بازارهای مالی داشته ایم که شما را به مطالعه آن دعوت می کنیم.

سوال نخست خود را از اینجا شروع می کنیم که آیا خرید و فروش سهام می تواند یک شغل باشد؟

واقعیت امر این است که بورس، بازاری پرخطر است. ولی این بدان معنا نیست که معامله سهام کار ترسناکی باشد. بلکه باید قبل از اینکه وارد این بازار شوید مختصری از دانش بورس را آموخته باشید. معامله سهام هم یک شغل است و مثل هر شغل دیگری می‌توانید آن را یاد بگیرید. منابع مفیدی هم در این زمینه وجود دارد. این حرفه چندان دشوار نیست ولی به شرطی که حوصله به خرج دهید و در کنار مطالعه شرکت های فعال در بورس را تحلیل کنید و گزینه‌های خوب را پیدا کنید.

چرا برخی به یکباره سمت خرید یک محصول می روند؟  

جریان سازی از سوی شرکت ها یک عملیات روانی است. البته در چنین مواقعی بیشتر تازه‌ کاران به دام چنین تبلیغاتی می افتند. آنها با تحت تاثیر قرار گرفتن این موج به امید اینکه یک شبه ثروتمند شوند تمام هست و نیست خود را صرف خرید سهام یک شرکت می کنند. یا گاهی پیش می آید از خرید سهم‌هایی که قیمتشان نزولی است پرهیز  ‌کنند و وقتی یک سهم رشد می‌کند به خرید آن علاقه‌مند می‌شوند. واقعیت این است که رشد بیست درصد در یک روز وسوسه ایجاد می‌کند، اما تضمینی وجود ندارد که این روند به همین شکل ادامه پیدا کند. کاهش قیمت یک سهم هم نشانه بدی نیست. اگر به این نتیجه رسیده‌اید که در یک شرکت موقعیت خوب سرمایه‌گذاری وجود دارد، اما قیمتش در چند روز گذشته نزولی بوده، معنی‌اش این نیست که سهام این شرکت را خریداری نکنید. حتما لازم است خود را از هیجان‌های روزانه دور نگه بدارید.

سهام شرکت ها چگونه محاسبه و در بازار عرضه می شود ؟

برای مثال یک شرکتی ۱۲ هزار میلیارد تومان ارزش دارد. شرکت را در قالب ۶۰ میلیارد سهم در بازار عرضه کرده‌اند. پس قیمت هر سهم ۲۰۰ تومان است. اگر این شرکت به ۶ میلیارد سهم تقسیم شده بود، قیمت هر برگه سهم ۲۰۰۰ تومان می‌شد. اما ارزش آن شرکت هیچ تغییری نمی‌کرد.

آیا سهام داران شرکای آن شرکت محسوب می شوند؟

در بازار سرمایه، وقتی شرکتی را به ۶۰ میلیون قسمت تقسیم کرده‌اند و هر کس می‌تواند یک یا چند قسمت از این شرکت را بخرد. اگر ۶ میلیون سهم شرکت را بخرید، فقط مالک یک ورق کاغذ نمی‌شوید. بلکه ده درصد شرکت با تمام دارایی‌ها، بدهی‌ها، وجوه نقد، سودها و زیان‌ها، محصولات، موجودی انبار و… از آن شما می‌شود. حتی هستند سهام‌دارانی که قبل از خرید سهم، از شرکت بازدید می‌کنند. در مورد آن پرس‌وجو می‌کنند. راجع به تیم مدیریتی آن اطلاعات جمع می‌کنند. درست مثل وقتی که می‌خواهید یک خودروی جدید بخرید. اگر در مورد خودرو تحقیق نکنید، ممکن است خیلی خوش‌شانس نباشید و سرتان کلاه برود.

کمی بیشتر در این مورد توضیح می دهید؟

 فرض کنید می‌خواهید با ده نفر از دوستانتان به‌ طور شریکی ماشین بخرید. آیا در این حالت یک ‌دهم معمول در مورد این ماشین تحقیق می‌کنید؟ خیر. شما باز هم مجبورید تمام ماشین را بررسی کنید، گویی می‌خواهید به ‌تنهایی آن را بخرید. در مورد سهام هم وضع به همین شکل است. اگر می‌خواهید یک برگه از سهام «همراه» را بخرید باید در مورد تمام «شرکت ارتباطات سیار ایران» تحقیق کنید. از خود بپرسید آیا «همراه اول» آن شرکتی است که می‌خواهید مالکش باشید؟

آیا در بازار سهام تضمینی برای ضرر نکردن وجود دارد؟

بزرگ ‌ترین اشتباه تازه ‌واردها این است که بازار سرمایه را با بازار پول اشتباه می‌گیرند. آنها فکر می‌کنند بورس چیزی شبیه به بانک است: «پولت را در بورس می‌گذاری و سود خوبی می‌گیری، فقط ممکن است پولت را بخورند!» این تصور به‌طور کامل اشتباه است. در بازار سرمایه، شما پولتان را جایی نمی‌گذارید. بلکه با پول خود چیزی می‌خرید که قرار است برایتان کار کند و پول در بیاورد. در این صورت پول شما به امانت دست یک شرکت نیست. شما پول خود را داده‌اید و بخشی از یک شرکت را گرفته‌اید. حالا قرار است این شرکت کار کند، سود کند و شما هم سود خود را بردارید. ممکن است شرکت خوب کار کند و ارزش آن در چشم مردم بیشتر شود. در این صورت می‌توانید دارایی خود را بفروشید. این بار هم شما پولتان پس نگرفته‌اید، سرمایه خود را فروخته‌اید.

آیا در بورس سود نقدی هم عاید سهام دار می شود؟

سهام یک شرکت، یعنی بخشی از دارایی آن. اما معنی این حرف این نیست که از بورس نمی‌توانید پول نقد دربیاورید. بعضی از مردم فقط چند برگه سهم می‌خرند و امید دارند که سهام خود را گران‌تر از قیمت خرید، بفروشند. حقیقت آن است که باوجود کاهش قیمت سهم، هنوز هم می‌شود سود کرد.معمولا در پایان هرسال شرکت‌ها سود خالص خود را محاسبه می‌کنند و بعد سود هر سهم را به دست می‌آورند. به این عدد EPS یا Earnings Per Share می‌گویند. درصدی از این سود (بسته به تصمیم هیئت‌مدیره) بین سهام‌داران تقسیم می‌شود. به این سود، سود تقسیمی (DPS) یا Dividend Per Share می‌گویند. درواقع شما برای دریافت این سود تقسیمی است که سهم می‌خرید. گران‌شدن خود سهم یک اثر جانبی برای سرمایه‌گذاری شما است. پس لازم است قبل از خرید بدانید که در طول یک سال چقدر سود دریافت می‌کنید.

اینکه سبد خود را متنوع کنید به چه معناست؟

بزرگ ‌ترین تحلیلگران بازارهای مالی هم در مورد آینده سهم‌ها هیچ اطمینانی ندارند ولی سعی می‌کنند از سهم‌های مختلفی خریداری کنند که ریسک یکدیگر را پوشش دهند. به‌خصوص اگر سهم‌ها از صنایع مختلف انتخاب شوند، ریسک سرمایه‌گذاری کمتر‌ خواهد بود. البته توجه کنید که این یک قاعده کلی نیست. در شرایطی خاص ممکن است سرمایه‌گذاران جذب یک صنعت خاص شوند. مثلا شاید سهام شرکت‌های پتروشیمی یا فلزات اساسی را بخرند. اما آن‌ها به امید بازدهی بیشتر، ریسک بیشتری را به جان می‌خرند.

نکته دیگر این است که متنوع‌سازی مختلط (سهام‌ از صنایع مختلفی که شرایط متفاوت دارند) تنها یکی از شیوه‌های متنوع‌سازی است. سهامداران با روحیه‌های متفاوت ممکن است انواع دیگر تنوع مثل متنوع‌سازی عمودی یا افقی را هم انتخاب کنند. همین که یک سرمایه‌گذار بجای خرید سهام یک شرکت فولادی، چند شرکت فلزی را در پرتفوی خود قرار می‌دهد، سبد خود را متنوع کرده است. همین‌طور سهامداری که شبیه به یک زنجیر از اکتشاف معدن، تا تولید فولاد و حتی خودروسازی و لیزینگ را در سبد خود قرار می‌دهند تا تمام سود بالادست و پایین‌دست را در اختیار بگیرند. این که به چه روشی سبد خود را متنوع کنید به روحیه خودتان بستگی دارد. اما مهم است که یک سیاست برای متنوع‌سازی داشته باشید.

سرمایه گذاری در کدام بخش بورس ریسک کمتری دارد؟

اگر خرید ‌و فروش سهام شغل شما نیست، شاید فرصت نکنید صورت‌های مالی شرکت‌های مختلف را مطالعه کنید، به محاسبه نسبت‌های مالی بپردازید، اخبار شرکت‌ها را بخوانید و بعد از خرید، از پرتفوی خود پاسداری کنید. اما معنای این حرف این نیست که شما نمی‌توانید به بازار سرمایه وارد شوید. موسسه‌هایی وجود دارند که با استفاده از متخصص‌های حرفه‌ای، با سرمایه‌ای هنگفت، به‌طور تمام‌وقت بازار را زیر نظر گرفته‌اند.

تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد نگذارید به چه معناست؟

اگر کد بورسی گرفته‌اید و قصد دارید آنلاین خرید‌وفروش کنید، می‌توانید از صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) استفاده کنید.  طبیعی است که به خاطر ریسک کم‌تر این واحدها، باید انتظار بازدهی کم‌تری هم داشته باشید. اما دست‌کم مطمئن هستید که پول شما در حرارت معاملات سهام تبخیر نخواهد شد.

چه نگاهی باید در بورس داشت؟

بیشتر مردم با نحوه سرمایه‌گذاری در بانک آشنایی دارند. آن‌ها برای بازدهی بیشتر پول خود را به‌ صورت یک ‌ساله، پنج ‌ساله و ده ‌‌‌ساله در بانک می‌گذارند. معمولا سود سپرده کوتاه‌ مدت ناچیز است. اما همین آدم‌ها با ورود به بورس توقع دارند در یک ماه بتوانند به سود سالانه بانک برسند.یک شرکت خوب که به‌طور منظم سود تقسیم می‌کند، در یک دوره ۵ تا ۱۰ ساله تمام پولی که سرمایه‌گذاری کرده‌اید را به‌طور نقدی به شما باز می‌گرداند. بعد از آن، قیمت سهم هرقدر که شده باشد، از نظر حسابداری سود کرده‌اید. البته از نظر اقتصادی سود شما باید بیشتر از بهره بانکی باشد. در غیر این صورت می‌توانستید با گذاشتن پول در بانک بیشتر سود کنید.

تفاوت بازار بورس و فرابورس در چیست؟

بورس بازار پرتلاطمی دارد. باید این بازار را زیر نظر داشته باشیم. اما گاهی می‌توانیم موارد سرمایه‌گذاری بهتری پیدا کنیم. از طرف دیگر بازارهای جایگزین مانند ملک، کالا و انرژی در وضعیت اوراق بهادار تاثیر می‌گذارند. به همین دلیل تنها با خیره شدن به تابلوی معاملاتی نمی‌شود به حداکثر هوشمندی دست ‌یافت.