شاخص کل بورس تهران طی روز گذشته به مدار صعودی بازگشت تا دومینوی افت قیمت سهام در هفته جاری تکمیل نشود. هر چند در پی دودستگی خاصی که بین نمادها به چشم می‌خورد این رشد به ۳۶۴ واحد محدود ماند؛ اما همین که بعد از ۳ جلسه منفی متوالی این رشد به ثبت رسید نشان از جذاب شدن مجدد سهام برای برخی سرمایه‌گذاران دارد. با این حال در مجموع هفته، شاخص بورس پس از هشت هفته صعود متوالی با افت بیش از ۶ درصدی مواجه شد. روز گذشته ارزش معاملات خرد (بدون احتساب معاملات بلوک و اوراق) در بورس تهران بار دیگر از مرز ۴ هزار میلیارد تومان عبور کرد. این رقم منجر به رشد قیمتی ۱۷۲ نماد از ۳۱۰ نماد فعال بورس تهران شد. از این بین در پایان ساعت کاری ۷۷ نماد بورسی با صف خرید همراه بودند. درحالی مجموع ارزش این صف‌های خرید به عدد ۱۱۳۸ میلیارد تومان رسید که ۵۸۵ میلیارد تومان از این رقم متعلق به صف‌های سنگین دو نماد تازه عرضه شده، یعنی «قرن» و «تملت» بود. در سمت مقابل اما ۵۸ نماد با صف‌های فروشی به مجموع ارزش ۲۸۰ میلیارد تومان مواجه بودند. همچنین، روز گذشته باز هم سهامداران خرد در سمت خرید فعال‌تر ظاهر شدند و خالص خرید ۴۷۳ میلیارد تومانی را به ثبت رساندند تا در هفته منفی بورس هم شاهد فعال‌تر بودن حقیقی‌ها در سمت خرید باشیم.

ایست به ریزش بیشتر شاخص بورس

اواخر هفته گذشته سیاست‌گذار بورسی تصمیم به تغییر دامنه نوسان قیمت سهام از ۵ درصد به ۲ درصد گرفت. البته قبل از آغاز معاملات هفته جاری این تصمیم توسط وزیر اقتصاد لغو شد اما این اتفاق باعث نشد که نااطمینانی جدید بازار سهام از بین برود و روز شنبه بورس‌بازان اغلب در سمت فروش سهام ظاهر شدند و شاخص کل بورس تهران با افت ۶ کانالی مواجه شد. دومین جلسه معاملاتی هفته جاری درحالی با عقب‌گرد ۱۵ کانالی دماسنج بورس همراه شد که علاوه بر نااطمینانی‌های قبلی شاهد ایجاد یک ریسک سیستماتیک جدید در بازار سهام بودیم؛ آغاز جنگ قیمتی عربستان و روسیه در بازار نفت. جلسه اوپک پلاس برای کاهش تولید روزانه ۵/ ۱ میلیون بشکه نفت به‌دلیل مخالفت روسیه بی‌نتیجه ماند و در پی آن سعودی‌ها برای افزایش تولید نفت و تخفیف‌های سنگین به مشتریان خیز برداشتند. همین اتفاق منجر به افت بیش از ۲۰ درصدی بهای نفت در بازار جهانی شد. با افت قیمت نفت خام و اثرگذاری منفی آن بر قیمت دیگر کامودیتی‌ها، بورس کالامحور تهران هم با شتاب بیشتری نسبت به روز شنبه پله‌های نزولی را پیمود. این روند در معاملات سه‌شنبه نیز ادامه یافت تا شاخص کل ۱۴ هزار واحد دیگر از ارتفاع خود را از دست بدهد. دیروز اما شاهد رشد هرچند اندک نماگر اصلی بازار سهام بودیم.

استقبال بورس‌بازان از عدم مداخله

ارزش صف‌های فروش کل بازار سهام (بورس و فرابورس)‌ روز گذشته حدود ۷۳۲ میلیارد تومان بود. این درحالی است که این عدد برای روز سه‌شنبه ۲ هزار و ۳۰۳ میلیارد تومان، دوشنبه ۳ هزار و ۹۰۹ میلیارد تومان و شنبه هم ۸۷۲ میلیارد تومان بود. در نتیجه شاهد کاهشی محسوس در حجم مازاد عرضه‌های سهام هستیم. به‌نظر می‌رسد این افت ارزش صف‌های فروش به‌دلیل شرایط طبیعی بازار و با جذابیت قیمت برخی از سهم‌ها پس از اصلاح قیمتی رخ داده است.

سه‌شنبه شب، در جلسه‌ای که باحضور وزیر اقتصاد و رئیس‌کل بانک‌مرکزی برگزار شد، تصمیم گرفته شد که دامنه نوسان بازار سهام کاهش نیابد و همان ۵ درصد سابق بماند. به‌نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران بورس تهران هم مانند دیگر فعالان اقتصادی در کل دنیا از این عدم مداخله استقبال کرده و با میل بیشتری به معامله سهام پرداختند.

افراط و تفریط در معاملات سهام

نکته جالب توجه در معاملات روز گذشته بازار سهام دودستگی شدیدی بود که بین نمادها شاهد بودیم. به‌طوری‌که قیمت آخرین معامله ۵۶ درصد نمادهای فعال در بورس تهران و ۵۹ درصد از نمادهای فعال در بازارهای اول و دوم فرابورس ایران نوسان بیش از مثبت یا منفی ۴ درصد داشتند. بنابراین، همچنان شاهد غلبه فضای هیجانی بر معاملات سهام هستیم. به‌نظر می‌رسد این فضای هیجان‌زده در پی طمع کسب سود و حضور پررنگ بورس‌بازان تازه‌وارد باشد. افرادی که در خیال کسب سودهای رویایی در هر قیمتی خریدارند و به محض منفی شدن قیمت‌ها به‌دلیل عدم آگاهی کامل به بازار سهام به‌صورت هیجانی سهام را در پایین‌ترین قیمت‌ها می‌فروشند. بازخورد چنین اقداماتی در بورس تهران تبدیل به رشدها یا افت‌های شدید شده است.

افت بازدهی پس از ۸ هفته صعودی

افت بورس تهران در هفته جاری به ۲/ ۶ درصد رسید. به این ترتیب، پس از ۸ هفته صعود متوالی شاهد افت بازدهی سهام بودیم. به‌نظر می‌رسد علاوه بر اثرات کرونا بر اقتصاد کل جهان، کاهش شدید بهای نفت و نااطمینانی سهامداران از تصمیم سیاست‌گذار بورسی برای دامنه نوسان یک عامل دیگر هم در فروکش تب نقدینگی بورس‌بازان در هفته جاری اثرگذار بود. طی ۵ روز کاری اخیر شاهد ۵ عرضه اولیه جدید در بازار سهام بودیم. چهارشنبه هفته گذشته «تملت» و «شصدف» عرضه شدند. روز شنبه «شگویا» و دیروز هم «زکوثر» و «ساوه» برای اولین بار وارد بازار سهام شدند. این عرضه‌های اولیه در مجموع نزدیک به ۲ هزار میلیارد تومان از نقدینگی سرگردان در بازار را به‌طور مستقیم و مبلغ بیشتری را توسط صف‌هایی که برای خرید آنها ایجاد شده به خود اختصاص داده‌اند. این نقدینگی پیش‌تر به‌دلیل عمق کم بازار سهام به‌صورت هیجانی برای خرید سهام در صف‌های خرید قرار می‌گرفت. به‌نظر می‌رسد مقام ناظر با ادامه دادن روند جدیدی که در پیش گرفته می‌تواند به متعادل شدن قیمت‌ها و رشد متناسب آنها کمک کند.

بازی‌سازهای آینده سهام

مسیر بعدی بورس تهران و اینکه آیا به سطوح بالاتری دست خواهد یافت یا نه تحت‌تاثیر عوامل متعددی قرار دارد. یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر رونق بورس، نرخ ارز در بازار داخلی است. افت قیمت نفت و شیوع کرونا که منجر به فشار به دولت می‌شود می‌تواند نرخ دلار را در سطوح فعلی حفظ کند. اما از طرف دیگر بارها طی سال جاری شاهد اقدامات موثر بازارساز ارزی در جلوگیری از جهش قیمت ارز بودیم. باید دید بانک‌مرکزی این بار هم می‌تواند در کنترل نرخ ارز موفق باشد یا دلار در سطوح فعلی یا حتی قیمت‌های بیشتر پایدار خواهد شد.

دیگر عامل اثرگذار بر بورس کامودیتی‌محور تهران قیمت کالاها در بازار جهانی است. آغاز جنگ قیمتی عربستان و روسیه موجب شد تا بهای نفت افت شدیدی را تجربه کند. از طرفی شیوع گسترده ویروس کرونای جدید منجر به افزایش نگرانی‌ها از رکود جهانی شده است. اما در سمت مقابل بانک‌های مرکزی هم بیکار ننشسته‌اند و طی روزهای گذشته شاهد کاهش نرخ‌های بهره بودیم. هرچند این عامل باعث بهبود نسبی اوضاع بازارهای جهانی شد، اما هنوز سایه رکود بر اقتصاد جهانی سنگینی می‌کند. امری که در صورت وقوع می‌تواند بورس تهران را نیز متاثر سازد.  سومین عامل اثرگذار بر مسیر بورس عرضه‌های متعادل‌کننده است. از یکسو عرضه اولیه‌های بزرگی مانند شرکت‌های زیرمجموعه «فارس» یا شستا وعده داده شده‌اند و در سمت دیگر، وزیر اقتصاد عرضه‌های دولتی و نهادی را تشویق کرده است. این مساله در صورت تحقق می‌تواند منجر به متعادل شدن نقدینگی سرگردان در بورس و کنترل رشدهای بی‌محابا شود.

آخرین عاملی هم که می‌تواند سطوح بعدی قیمت سهام را مشخص کند وضعیت شیوع کرونا در کشور است. باید دید بورس‌بازان به کدام وجه وزن بیشتری می‌دهند؛ اثر منفی که کرونا بر کسب‌وکارها می‌گذارد یا تقویت انتظارات تورمی. اگر دومی باشد سهام صعودی می‌مانند، اما اولی مانعی در مقابل رشد بیشتر خواهد بود.

کانون معاملات در صنایع بورسی

دیروز شیمیایی‌ها باز هم پرمعامله‌ترین صنعت بورس تهران بودند. اما به‌دلیل افت قیمت نفت و سایه سنگین آن بر این صنعت شاهد عقب‌نشینی ۱/ ۲ درصدی شاخص این صنعت بودیم. بسیاری از نمادهای بزرگ این گروه مانند «پارس»، «فارس» و «پارسان» به علت افت‌هایی که تجربه کردند در سطوح بالای فهرست نمادها با بیشترین تاثیر منفی بر شاخص کل بودند. خودروسازان دیروز دومین صنعت بورسی با بیشترین ارزش معاملات بودند. این اقبال به نمادهای خودرویی منجر به رشد ۲/ ۳ درصدی متوسط قیمت‌ها در این صنعت شد. انتظار برای برگزاری مجامع افزایش سرمایه خودرویی‌ها در هفته آینده مهم‌ترین محرک معاملات دیروز بود.

فلزات اساسی دیگر صنعتی بود که دیروز معاملات جالب توجهی داشت و با رشد ۴/ ۱ درصدی متوسط قیمت‌ها همراه شد. بزرگان این گروه یعنی «فولاد» و «فملی» به‌واسطه رشدهایی که تجربه کردند در صدر فهرست نمادها با بیشترین تاثیر مثبت قرار گرفتند.  شرکت‌های دارویی نیز از زمان تایید رسمی شیوع کرونا در کشور به یکی از محورهای اصلی معاملات بازار سهام تبدیل شده بودند. این دسته از نمادها همراه با جو عمومی بازار سه جلسه معاملاتی ابتدایی هفته را در مدار نزولی پیمودند. اما این صنعت هم دیروز بار دیگر مورد اقبال بورس‌بازان قرار گرفت و شاخص گروه رشد ۴/ ۱ درصدی را تجربه کرد.