خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها؛ مسئله حجاب که ریشه‌ای عمیق در فرهنگ و هویت ایرانیان از هزاران سال قبل تا کنون داشته است، در سال‌های اخیر ابعاد تازه‌ای در جامعه ایرانی یافته و این کج‌روی رفتاری می‌رود که به یک آسیب اجتماعی جدی با تبعات بازگشت‌ناپذیر تبدیل شود. پدیده بدبحجابی یا بی‌حجابی دلایل چندوجهی دارد که مباحث روانشناختی این مسئله یکی از دلایل مهم به‌شمار می‌رود.

کارشناسان می‌گویند بسیاری از بانوان فلسفه و آثار حجاب را می‌دانند اما به دلیل تمایلات ذاتی انسان به لذت‌گرایی و تنوع‌طلبی ملتزم به آن نیستند. درواقع تمایلاتی همچون تنوع‌طلبی، زیبایی‌خواهی، لذت‌گرایی، تبرج و خودآرایی، تمایل به جلب توجه دیگران و به رخ کشیدن زیبایی‌ها و جلب تحسین و تمجید دیگران در تمامی زنان وجود دارد اما برخی‌ها به مدد تعلیمات به‌جا و به موقع خانواده، محیط آموزشی و اجتماعیِ خود، موفق می‌شوند این احساسات را کنترل کنند و رفتار صحیح بروز دهند.

متأسفانه باید گفت بسیاری از کودکان و نوجوانان ما این آموزش‌ها و راهبری‌ها را از خانواده و مدرسه و جامعه دریافت نکردند لذا غفلت از آموزش‌های اصولی و به موقع خانوادگی و اجتماعی درباره موضوعات مرتبط با حجاب برای دختران نوجوان و جوان در سال‌های اخیر باعث پیروی نسل جدید انقلاب از احساسات درونی شده و بر گسترش روزافزون بدحجابی دامن زده است.

اشرف کبیری‌پور در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه بخشی از ریشه‌های مسئله حجاب در جامعه را باید مربوط به ابعاد روانشناختی دانست، اظهار کرد: در طول تاریخ عوامل و انگیزه‌های چندساحتی مختلفی از فرهنگ‌ها و باورها تا اعتقادات و … در موضوع پوشش دخالت داشته اما اصل این است که حفظ پوشش در مردان و زنان یک امر فطری و درونی بوده و همواره مدنظر جوامع انسانی قرار گرفته است.

کارشناس امور بانوان اداره‌کل تبلیغات اسلامی چهارمحال و بختیاری با ذکر اینکه حیا و عفت امری درونی و فطری در وجود انسان است، ادامه داد: لذا در قرآن کریم می‌خوانیم زمانی که آدم و حوا از میوه ممنوعه خوردند، از برگ درختان بهشتی جامه دوختند و خودشان را پوشاندند.

نقض حجاب دلایل و ریشه‌های روانشناختی دارد

کبیری‌پور با بیان اینکه پوشش در همه باورها و فرهنگ‌ها از چین تا مصر یا ایران باستان همواره موضوعیت داشته و رعایت شده است، افزود: همسران فراعنه لباس‌های بلند و پوشیده بر تن داشتند و این در حالی است که زنان روسپی مصر باستان با لباس‌های نیمه‌عریان و پوشش نامتعارف در کتیبه‌ها و نقاشی‌ها نشان داده شده‌اند، پیداست که پوشش یک اصالت و شأن ارزشمند برای زنان بوده است.

وی با اشاره به اینکه عریانی هیچ‌گاه در هیچ فرهنگی حتی در غرب مطلوب نبوده است، توضیح داد: انسان‌ها در هیچ اجتماع بشری حق ندارند عریان باشند و قوانین سفت و سختی در این خصوص وجود داشته است؛ هر مکانی پوشش متعارف خود را می‌طلبد که در همه جوامع این موضوع پذیرفته شده و معمول است. کسانی هم که این قوانین را کاملاً نقض کنند باید از حیث روانشناختی مورد درمان قرار گیرند.

این مشاور و روانشناس اهمیت انتخاب رنگ لباس‌ها را نیز یادآور شد و افزود: رنگ‌های طوسی، خاکستری، قهوه‌ای یا کرمی رنگ‌های سرد و بی‌روح بوده و هیچ احساسی را منتقل نمی‌کنند و کسانی که همیشه این رنگ‌ها را می‌پوشند از حیث روانشناختی یک گره ذهنی نگران کننده دارند که اجازه نمی‌دهد شاد باشند.

وی با تأکید بر اینکه روانشناسی رنگ‌ها در حل مشکل حجاب می‌تواند یک گزینه باشد، تصریح کرد: جوانان و خاصه نوجوانان همیشه دوست دارند به چشم بیایند و دیده شوند و لذا این روحیه را بزرگ‌ترها می‌توانند مدیریت و طرز لباس پوشیدن نوجوانان را راهبری کنند.

کبیری‌پور افزود: در روانشناسی رنگ‌ها، رنگ مشکی نشان‌دهنده حفظ حریم خصوصی و اجتماعی است و در بانوان باعث ابهت، وقار، متانت و مصونیت می‌شود.

نقش والدین در اقناع‌سازی نوجوانان برای انتخاب پوشش مناسب

مدرس مشاوره و روانشناسی با تأکید بر نقش والدین در اقناع‌سازی نوجوانان نسبت به انتخاب پوشش مناسب، تصریح کرد: پدر و مادر باید به نوجوان بیاموزند که هر مکانی لباس و پوشش خاص خود را می‌طلبد و انسان‌ها با پوشش خود معایب را می‌پوشانند و شخصیت خود را نشان می‌دهند.

کبیری‌پور با اشاره به اینکه موعظه و نصیحت غیرمستقیم درباره نوجوانان کارگشاتر است، افزود: مثلاً اگر نوجوان ما لباس یا مدل موی نامتعارف انتخاب می‌کند خوب است به جای بازخواست و توبیخ، او را متوجه شخصیت بالا و کرامت انسانی او کنیم و مثلاً بگوییم: «این تیپ خوبه اما به تو نمیاد».

وی اضافه کرد: نوجوانان همیشه مشتاق تشویق شدن و تعریف کردن هستند و هر چقدر بتوانیم باید در دوران بلوغ از ظاهر فرزندمان تعریف و تمجید کنیم. اگر این اتفاق بیفتد، نوجوان سیراب می‌شود و نیاز خودنمایی و تفاخر با او تا بزرگسالی نمی‌ماند. برای اینکه با نوجوانمان دوست بشویم باید خوبی‌های او را بیش از ویژگی‌های منفی برجسته کنیم و اشتباهاتش را کمتر مورد مواخذه و توبیخ مستقیم قرار بدهیم.

پاسخ هوشمندانه به نیاز نوجوانان برای دیده شدن

کبیری‌پور تفاوت نسل‌ها را یادآور شد و با تأکید بر اینکه امروز نوجوانان ما در هر لحظه با بمباران اطلاعات در فضای مجازی روبرو هستند، افزود: تصور کنید در دهه ۴۰ شاید ۱۰ سال طول می‌کشید تا مثلاً مُدل موی مردان یا مدل لباس زنان تغییر کند و جای خود را به مدل جدید بدهد. امروز اما مدها و مدل‌ها و سبک ظاهری افراد به‌روز تغییر می‌کند و ما با چنین نسلی روبرو هستیم که باید بر طبق ارزش‌های ایرانی اسلامی و انسانی راهبری و مدیریت شوند.

وی با تأکید بر اینکه رفتارهای نوجوانان برخاسته از اقتصائات سنی بوده و قابل اصلاح است، افزود: نوجوانان اغلب ظاهرشان را مورد توجه قرار می‌دهند تا دیده شوند اما این ظاهری را که انتخاب می‌کنند جزو ویژگی‌های رفتاری و درونی آنها نیست و باگذر زمان تحت تأثیر عوامل محیطی و بیرونی اصلاح می‌شود لذا باید به آنها کمک کنیم تا پوشش صحیح را انتخاب کنند.

کبیری‌پور اظهار کرد: نوجوانی که در خانواده دیده نشود و سپس در مدرسه و جامعه نیز دچار این ندیده شدن بشود، قطعاً در بزرگسالی دچار مشکلات رفتاری خواهد شد. باید ضمن ارزش دادن و دیدن نوجوانمان به او بیاموزیم که دیده شدن به هر قیمتی ارزش ندارد زیرا شأن و منزلت انسان بسیار فاخر و والاست.

این مدرس مشاوره و روانشناسی با یادآوری اینکه باید برازنده پوشیدن را به فرزندان خود بیاموزیم، افزود: آنان باید یاد بگیرند که هنجارها را در انتخاب پوشش و نوع ظاهر شدن در جامعه رعایت کنند و در این راستا از زبان منطق استفاده کنیم. امروز نوجوان نسل جدید را نمی‌توان صرفاً به این دلیل که مادرش پوشش چادر دارد، چادری بار آورد زیرا در جامعه‌ای زندگی می‌کند که هزاران زن و دختر حجابِ چادر ندارند بنابراین ممکن است نخواهد این پوشش را انتخاب کند.

زن به‌طور فطری با حفظ پوشش احساس امنیت می‌کند

وی با تأکید بر اینکه دختربچه‌ها به‌طور فطری علاقه به حجاب و پوشش دارند، ادامه داد: زن به‌طور فطری با حفظ پوشش احساس امنیت می‌کند اما متأسفانه این ویژگی درونی تحت تأثیر تربیت محیطی در خانه و مدرسه مخدوش و به دست فراموشی سپرده می‌شود.

کبیری‌پور یادآور شد: حجاب و عفاف یک مسئله فرهنگی اجتماعی و معنوی است که باید با برنامه‌ریزی در خانه و مدرسه در کودکان و نوجوانان ما نهادینه شود لذا با آیتم اجبار و فشار نمی‌توان افراد را محجبه کرد.

وی با اشاره به اینکه متأسفانه پوشش نامتعارف به هر دلیلی در جامعه در حال گسترش است، گفت: باید به فرزندانمان یاد دهیم که سبک پوشش هر شخصی نشان دهنده شخصیت اوست و ادراک او را نسبت به جامعه هویدا می‌کند.