خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – مرجان سیف الدین: بانو «ربابه الهی» در سال ۱۲۹۴ شمسی در اصفهان به‌دنیا آمد وی از زنان نویسنده شیعه و تربیت یافته مکتب بانو نصرت بی گم معروف به بانو «مجتهده امین» در اصفهان بود و در حوزه علمیه اصفهان تدریس می‌کرد.

این بانو عمر خویش را در مسیر تعلیم و ترویج اندیشه زنان آگاه سپری کرد. و با ایمان و پشتکار، توانست راهی روشن در میان ناملایمات بگشاید و نقشی تأثیرگذاری در گسترش تفکر قرآنی و اخلاقی ایفا کند. حاصل سال‌ها تلاشش، تربیت نسلی تازه از زنان اهل علم و اندیشه بود که امروز در حوزه‌های فرهنگی و قرآنی ایران و جهان اسلام حضوری فعال دارند.

آثار بانو «ربابه الهی»

«الهی‌نامه»، «چهل حدیث»، «الجنة» و «الرضوان»، «کشکول نامه»، «اللو لو» و «المر جان» از آثار به جا مانده او است.

ربابه الهی، دو بار قرآن را با خط خودش نوشت و در آثارش به ویژه رساله‌های اخلاقی و تفسیری، می‌توان پیوندی میان عقل استدلالی و ذوق عرفانی مشاهده کرد.

او دین را نه مجموعه‌ای از احکام خشک، که سفری درونی به سوی معرفت الهی می‌دانست و در تفسیرهایش بر سوره‌های مکی، جلوه‌ای از نگاه زاهدانه و عاشقانه به خداوند مشهود است، نگاهی که در فضای علمی آن روزگار، در میان زنان کمتر یافت می‌شد. الهی باور داشت که هر زن می‌تواند در مسیر کمال گام بگذارد، اگر اراده کند و به علم متصل شود.

نقش ربابه الهی در آموزش و تربیت بانوان

الهی با راه اندازی جلسات منظم قرآنی و اخلاقی برای بانوان در اصفهان، یکی از نخستین حلقه‌های علمی ویژه بانوان را شکل داد. این حرکت گامی بزرگ در مسیر گسترش مشارکت علمی و دینی زنان محسوب می‌شد. این جلسات نه‌تنها محل آموزش قرآن و حدیث، بلکه فضایی برای رشد فرهنگی و فکری زنان بود.

او بر پایه آموزه‌های استادش، تلاش داشت زن مسلمان را از انفعال برهاند و به سوی شناخت و عمل آگاهانه سوق دهد و با پرهیز از اصطلاحات پیچیده، کوشید مفاهیم عمیق قرآنی را با بیانی ساده برای عموم توضیح دهد. الهی اندیشه دینی را نه در حصار فقه، بلکه در گستره اخلاق و معرفت تبیین می‌کرد.

در یکی از رساله‌های او آمده است: اولین جهاد زن جهاد با جهل خویش است. هر که به نور معرفت آراسته شود، از سایه‌های ترس و ضعف بیرون می‌آید.

این نگاه، به‌روشنی جایگاه زنان را در مسیر رشد معنوی و اجتماعی نشان می‌دهد. به باور او، قرائت بدون فهم، همچون پوسته‌ای بی‌روح است. به همین دلیل، جلساتش اغلب با پرسش و گفت‌وگو همراه بود و او از شاگردان می‌خواست آیات را در زندگی روزمره به جاری کنند.

گرچه زندگی الهی بیشتر در خلوت علم و عبادت گذشت، اما از تحولات اجتماعی کشور غافل نبود. در سال‌های پس از انقلاب اسلامی، او در گردهمایی‌های فرهنگی بانوان شرکت می‌کرد و با سخنرانی‌های روشنگر، نقش محوری در تبیین الگوی زن مسلمان ایفا نمود.

ظهور نسل زنانی دین‌باور

ربابه الهی پس از درگذشت میرعماد الامین فرزند بانو امین فعالیت‌های رسمی مدرسه بانوان استاد را بر عهده گرفت و بیش از پیش به تربیت شاگردان و تدوین یادداشت‌های درسی‌اش پرداخت و با درگذشت او، مجموعه‌ای ارزنده از دست نوشته‌های قرآنی، شرح آیات و یادداشت‌های اخلاقی از وی به‌جا ماند. شاگردانش از او به‌عنوان معلم سکوت و وقار یاد می‌کنند.

پژوهشگر معاصر، دکتر «زهره رستگار»، در مقاله‌ای درباره زنان فقیه در قرن اخیر می‌نویسد: ربابه الهی توانست آنچه بانو امین آغاز کرد، به ثبات رساند. اگر بانو امین راه را گشود، الهی آن را هموار کرد و نسل تازه‌ای از بانوان مؤمن و اندیشمند را در مسیر تعلیم قرار داد. در بسیاری از آثار پژوهشی پیرامون میراث فکری زنان اصفهان نیز، از نقش او در انتقال دقیق درس‌های تفسیری بانو امین و گسترش آن در میان بانوان یاد شده است.

وفات بانو ربابه الهی

ربابه الهی در ۱۷ خرداد ۱۳۵۹ شمسی (۲۳ رجب ۱۴۰۰ قمری) در ۶۵ سالگی بر اثر سرطان درگذشت و کنار قبر پدرش در تخت فولاد اصفهان در تکیه سید ابوالحسن بروجردی به‌خاک سپرده شد.

ربابه‌الهی، آینه‌ای است از تلاش بی‌وقفه زنی پاکدامن برای استمرار راه معرفت. از شاگردی در محافل بانو امین تا تدریس و تربیت بانوان جوان، او هیچ‌گاه از هدف خود که گسترش فهم قرآنی و اخلاق اسلامی بود، دست نکشید و اگر بانو امین را مادر معرفت دینی زنان در عصر جدید بنامیم، بانو ربابه الهی بی‌تردید یکی از وفادارترین دختران این خاندان فکری است.

میراث او نه تنها در کتاب‌ها و نوشته‌ها، بلکه در ذهن و سیرت شاگردانش زنده است، زنانی که همچنان پیام او را که معتقد بود دانستن، عبادت عقل است، تکرار می‌کنند.