به گزارش خبرنگار مهر، در ماه‌های اخیر، روند جمع‌آوری گازهای مشعل در خوزستان وارد مرحله‌ای جدید شده است؛ مرحله‌ای که در آن هماهنگی میان دولت، شرکت‌های نفتی، استانداری و بخش خصوصی چهره متفاوتی از مدیریت آلودگی هوا ارائه می‌دهد. اگر سال‌ها خاموشی فلرها یک خواسته زیست‌محیطی تکراری بود، امروز به برنامه‌ای با جدول زمانی مشخص و اقدامات میدانی قابل اندازه‌گیری تبدیل شده است. مجموعه اظهارات مدیران نفتی و مسئولان استان، تصویری روشن‌تر از آینده نزدیک ارائه می‌دهد؛ آینده‌ای که در آن بخش قابل توجهی از مشعل‌های جنوب خاموش خواهد شد.

ابراهیم پیرامون، مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، می‌گوید تیم‌های تخصصی این شرکت به‌صورت مستمر در حال رصد تأسیسات فرسوده و کنترل گازسوزی هستند. او تکمیل پروژه بهسوزی ۱۰ مشعل در شعاع ۳۰ کیلومتری اهواز را طی دو ماه آینده وعده می‌دهد؛ اقدامی که می‌تواند سهم قابل توجهی در کاهش آلودگی ناشی از سوختن ناقص گاز داشته باشد. پیرامون همچنین یادآوری می‌کند که آخرین مطالعات درباره سهم صنایع مختلف در آلودگی هوای خوزستان به سال ۱۳۹۶ بازمی‌گردد و شرایط امروز با وجود عوامل متعدد، کاملاً متفاوت شده است.

پیچیدگی آلودگی در خوزستان فراتر از مشعل‌ها

پیرامون تأکید می‌کند که امروز شهرهایی که هیچ‌گونه تأسیسات نفتی در نزدیکی‌شان وجود ندارد، آلودگی هوایی مشابه اهواز تجربه می‌کنند. این واقعیت نشان می‌دهد که سهم فلرها تنها بخشی از پازل آلودگی است و عوامل دیگری مانند آتش‌زدن بقایای کشاورزی، تغییرات صنایع شهری، افزایش تعداد خودروها و کاهش کیفیت سوخت نقش مهمی در تشدید آلودگی دارند. با این حال، او می‌پذیرد که نقش فلرها به‌عنوان یکی از منابع اصلی آلاینده، همچنان جدی و نیازمند اقدام فوری است.

وعده خاموشی سراسری فلرها تا پایان دولت چهاردهم

سید محمدرضا موالی‌زاده، استاندار خوزستان، در مراسم امضای قراردادهای جدید جمع‌آوری گازهای همراه، با صراحت اعلام کرده که «تا پایان دولت چهاردهم، فلرهای خوزستان خاموش خواهند شد». به گفته او، در یک سال گذشته ۲۰ فلر به‌طور کامل خاموش و ۱۲ پایه دیگر نیز به‌سوزی شده‌اند. این پیشرفت، هرچند نسبی، نشان‌دهنده آغاز یک روند جدی است. استاندار همچنین یادآوری می‌کند که حدود ۲۰۰ پایه فلر در استان فعال است و حجم گازسوزی در برخی واحدهای بهره‌برداری همچنان چشمگیر است.

موالی‌زاده در تحلیل وضعیت آلودگی، چهار عامل اصلی را برمی‌شمرد. نخست، تداوم فعالیت فلرهای نفتی در اطراف اهواز است که ۳۴ واحد از آنها در شرایط بحرانی قرار دارند. دوم، عدم استفاده وسیع از بنزین یورو ۴ و آلودگی ناشی از تردد خودروهاست. سوم، آتش‌زدن فصلی کاه و کلش مزارع شلتوک و نیشکر که شهرستان‌های اهواز، کارون، شوشتر، باوی و حمیدیه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. چهارم، آتش‌سوزی‌های فرامرزی در بخش عراقی هورالعظیم است که امسال به دلیل کاهش ورودی آب از دجله و کرخه شدت گرفته است.

اقدامات استانداری؛ از دیپلماسی آب تا عملیات هوایی

استاندار خوزستان از مجموعه‌ای از اقدامات اجرایی طی پنج ماه اخیر سخن می‌گوید. او به حضور فعال در نشست‌های هیئت دولت و کارگروه ملی مقابله با آلودگی هوا اشاره می‌کند و از رایزنی‌های مکرر با مقامات عراقی برای کنترل خوداشتعالی هورالعظیم خبر می‌دهد. موالی‌زاده همچنین از به‌کارگیری هواپیمای آب‌پاش نیروی هوافضای سپاه در ۲۵ سورتی پرواز خبر داده که در هر پرواز حدود ۴۰ هزار لیتر آب برای مهار آتش پاشیده شده است. توزیع بنزین یورو ۴ در جایگاه‌های سوخت کلانشهر اهواز نیز از اقدامات مستقیم استانداری بوده است.

سه محور اصلی برنامه هفتم در صنعت نفت

در سطح ملی، حمید بورد، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و معاون وزیر نفت، می‌گوید جمع‌آوری گازهای مشعل یکی از سه محور اصلی برنامه هفتم توسعه در بخش نفت است؛ دو محور دیگر افزایش تولید نفت خام به ۴.۵ میلیون بشکه در روز و افزایش تولید گاز به ۱.۳ میلیارد مترمکعب است. به گفته او، برای تحقق این اهداف علاوه بر منابع مالی دولتی، مشارکت گسترده بخش خصوصی به‌کار گرفته شده است و تلاش می‌شود سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به طرح‌ها ورود کنند.

در آئین امضای ۱۲ قرارداد جدید، بورد اعلام کرد که این قراردادها ظرفیت جمع‌آوری حدود ۳۰۰ میلیون فوت‌مکعب گاز را دارند. او همچنین گفت که ۱۸ قرارداد دیگر تا اواسط آذر نهایی خواهد شد. هزینه اجرای این مجموعه قراردادها به جمع‌آوری ۵۲۰ میلیون فوت‌مکعب گاز مشعل منجر می‌شود و حدود ۹۰ درصد فلرهای کشور تا پایان ۱۴۰۶ خاموش خواهند شد. یکی از دستاوردهای مهم این قراردادها، خاموشی ۳۲ مشعل در ۱۲ واحد بهره‌برداری مناطق نفت‌خیز جنوب است؛ به‌ویژه سه فلر بزرگ اهواز ۱، ۳ و ۴ که منظر شهری اهواز را تحت تأثیر قرار داده بودند.

صرفه اقتصادی و اثرات زیست‌محیطی طرح

جمع‌آوری فلرها صرفاً یک اقدام زیست‌محیطی نیست، بلکه ابعاد اقتصادی قابل‌توجهی دارد. بورد اعلام کرده است که تزریق روزانه بیش از ۲۰۰ میلیون فوت‌مکعب گاز سبک به شبکه سراسری از ثمرات این طرح است. همچنین سالانه حدود ۸۰۰ هزار تن مایعات گازی تولید می‌شود که خوراک ارزشمند پتروشیمی‌هاست و ارزش افزوده بالایی برای کشور ایجاد می‌کند. از نظر زیست‌محیطی نیز اجرای این طرح‌ها از انتشار روزانه ۳۰ هزار تن گاز گلخانه‌ای جلوگیری می‌کند که معادل کاهش ۵۷۰۰ تن انتشار کربن است.

بورد از احداث نخستین کارخانه مینی‌ان‌جی‌ال در اهواز با همکاری طرف خارجی خبر داده و گفته است که این واحد ظرف ۱۰ ماه به بهره‌برداری خواهد رسید. همچنین یک پالایشگاه جدید در حوزه مسجدسلیمان در حال احداث است که روزانه ۴۵ میلیون فوت‌مکعب گاز را جمع‌آوری خواهد کرد. این طرح‌ها نشان می‌دهد که برنامه خاموشی فلرها تنها یک اقدام منطقه‌ای نیست، بلکه یک سیاست ملی با ابعاد صنعتی و فناورانه است.

به گفته مدیرعامل شرکت ملی نفت، ۱۸ بسته جدید سرمایه‌گذاری تا اواسط آذر نهایی خواهد شد و از بخش خصوصی خواسته شده در مزایده‌هایی شرکت کنند که پایه قیمت صفر برای مایع گاز تعیین شده است. کوتاه بودن زمان اجرای قراردادها (بین ۶ تا ۱۸ ماه) یکی از نقاط قوت این طرح‌ها به‌شمار می‌رود و می‌تواند سرعت جمع‌آوری گازهای مشعل را به‌طور محسوسی افزایش دهد.

مسیر دشوار اما قابل‌دستیابی خاموشی فلرها

مجموعه تحولات اخیر نشان می‌دهد که خاموشی فلرهای خوزستان بیش از هر زمان دیگر به واقعیت نزدیک شده است. اگرچه آلودگی هوا در استان ناشی از ترکیبی پیچیده از عوامل نفتی و غیرنفتی است، اما اقداماتی که در ماه‌های اخیر برای جمع‌آوری گازهای مشعل آغاز شده، یک نقطه عطف در مدیریت محیط‌زیست جنوب کشور به‌حساب می‌آید. اگر روند فعلی ادامه یابد، نه تنها چشم‌انداز خاموشی بخش عمده فلرها تا پایان دولت چهاردهم قابل تحقق خواهد بود، بلکه خوزستان می‌تواند برای نخستین بار کاهش محسوس آلودگی ناشی از گازسوزی را تجربه کند.