خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - فاطمه گلوی: استان سیستان و بلوچستان با اقلیم متنوع و تنوع زیستی کم‌نظیر، یکی از مناطق مستعد کشور در زمینه کشت و رویش گیاهان دارویی به شمار می‌رود.

این استان به‌دلیل برخورداری از شرایط آب‌وهوایی خاص شامل نواحی گرم و خشک سیستان تا مناطق معتدل و مرطوب بلوچستان، زیستگاه طبیعی ده‌ها گونه گیاه دارویی با ارزش اقتصادی و درمانی است. از جمله این گیاهان می‌توان به آنغوزه، کلپوره، سنا، بنه، گز روغن، پونه، مریم‌گلی، آلوئه‌ورا و کنار اشاره کرد که هر یک در شرایط خاص اقلیمی منطقه به‌خوبی رشد می‌کنند.

بهره‌گیری اصولی از ظرفیت اقلیمی استان، نه‌تنها می‌تواند به توسعه اقتصادی و اشتغال‌زایی پایدار در مناطق روستایی و محروم کمک کند، بلکه زمینه صادرات محصولات دارویی با کیفیت ایرانی را نیز فراهم می‌آورد. امروزه توسعه کشت گیاهان دارویی در سیستان و بلوچستان به عنوان راهکاری نوین برای مقابله با بحران آب و تقویت کشاورزی سازگار با اقلیم مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است.

تنوع بالای گیاهان دارویی در سیستان و بلوچستان

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان زهک در گفت و گو با خبرنگار مهر، با اشاره به تنوع بالای گیاهان دارویی در سیستان و بلوچستان گفت: این استان با برخورداری از شرایط اقلیمی خاص، و تابش مناسب آفتاب، یکی از مناطق مستعد کشور در زمینه پرورش و رویش گیاهان دارویی به شمار می‌رود.

محمدلکزائی افزود: در استان، گیاهان دارویی متعددی به صورت خودرو رشد می‌کنند که از جمله آن‌ها می‌توان به گز روغنی، آنغوزه، بنه، سنا، کُنار، بادام کوهی، آلوئه ورا، مریم‌گلی، کلپوره، پونه، ایشورک، درخت مسواک، خرزهره، علف مار، مارموتک، ریواس، درمنه، موسیر، زیره سیاه، گلدر، هندوانه ابوجهل، خارمریم، خارشتر، گل گندم، خاکشیر، خارخسک، گزنه، شاه‌تره، بید، مورد، پنیرک، داتوره، بنگدانه، پونه‌سا، مشکک، سه‌پستان، بومادران، پنج‌انگشت و بارهنگ اشاره کرد.

وی ادامه داد: علاوه بر گونه‌های خودرو، در سال‌های اخیر توسعه کشت زراعی گیاهان دارویی نیز در دستور کار جهاد کشاورزی استان قرار گرفته است.

مدیر جهاد کشاورزی زهک بیان کرد: در حال حاضر، گیاهان ارزشمندی همچون حنا، نیل، چای‌ترش، ارقام مختلف کنار، سیر، زیره سبز، شنبلیله، گل محمدی، عناب، کارلا، رازیانه، زنیان، پنیرک، فلوس، کرچک، اکالیپتوس، به‌لیمو، استویا و آلوئه‌ورا به‌صورت زراعی در مناطق مختلف استان کشت می‌شوند.

ایجاد اشتغال پایدار، توسعه کشت گیاهان دارویی

وی با بیان اینکه سیستان و بلوچستان از لحاظ سطح زیرکشت و تولید برخی از این محصولات در کشور رتبه نخست را دارد، اظهار کرد: حنا، نیل، چای‌ترش و کنار از جمله گیاهانی هستند که بیشترین سطح زیر کشت را در این منطقه به خود اختصاص داده‌اند.

لکزائی تصریح کرد: از مهم‌ترین گیاهان دارویی مورد توجه کشاورزان شهرستان زهک و مناطق اطراف می‌توان به چای‌ترش، اکالیپتوس، رزماری، فلفل قرمز، ریحان، زردچوبه، گل محمدی، جعفری، حنا، آویشن باغی، زیره سبز، زیره سیاه، سیاه‌دانه، رازیانه و شنبلیله اشاره کرد.

وی با تأکید بر اهمیت اقتصادی این بخش افزود: توسعه کشت گیاهان دارویی علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی، موجب صرفه‌جویی در مصرف آب، افزایش درآمد کشاورزان و توسعه صنایع تبدیلی می‌شود.

مدیر جهاد کشاورزی زهک در پایان خاطرنشان کرد: جهاد کشاورزی شهرستان زهک با برنامه‌ریزی دقیق و ارائه تسهیلات حمایتی، به دنبال گسترش کشت اصولی و علمی گیاهان دارویی در منطقه است تا سیستان و بلوچستان به قطب اصلی تولید و فرآوری گیاهان دارویی تبدیل شود.

ظرفیت بالای سیستان و بلوچستان در کشت گیاهان دارویی

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان سراوان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: با توجه به جایگاه و ارزش گیاه‌داری در تأمین بهداشت و سلامت جوامع، همواره استفاده از گیاهان دارویی برای درمان و پیشگیری از بیماری‌ها مورد توجه بوده است. استان سیستان و بلوچستان به‌دلیل وسعت زیاد و تنوع رویشی، از ظرفیت بالایی در پرورش گیاهان دارویی برخوردار است.

ایرج رستم زهی افزود: با وجود اقلیم گرم و خشک منطقه، گونه‌های گیاهی خودرو همچون بادام کوهی و آویشن در سراوان رویش دارند و مردم از آن‌ها به‌صورت خوراکی و درمانی استفاده می‌کنند. به‌عنوان مثال، گیاه «کلپوره» که در شهرستان سراوان به‌صورت خودرو رشد می‌کند، برای درمان دل‌درد کاربرد دارد. مردم این گیاه را در ماست و دوغ نیز استفاده می‌کنند.

وی ادامه داد: با توجه به تداوم کم‌آبی در کشور، جهاد کشاورزی سراوان در راستای تغییر الگوی کشت، به سمت کاشت گیاهان دارویی کم‌آب‌بر و با صرفه اقتصادی بالا حرکت کرده است.

مدیر جهاد کشاورزی سراوان بیان کرد: در این راستا، کلاس‌های آموزشی و ترویجی متعددی برای کشاورزان برگزار شده و بذر گیاهانی چون «سیر»، «ریحان»، «رزماری»، «خار شتر»، «سنا» و به‌ویژه «زیره سیاه» بین آنان توزیع شده است.

وی گفت: بذر زیره سیاه با همکاری سازمان جهاد کشاورزی استان به‌صورت رایگان در اختیار کشاورزان قرار گرفته و تاکنون نزدیک به ده هکتار از اراضی بم‌پشت زیر کشت این گیاه رفته است. این محصول به‌صورت دیم نیز قابلیت کشت دارد و سازگار با شرایط اقلیمی منطقه است.

استفاده از گیاهان دارویی نشانه پیوند فرهنگ مردم محلی با طبیعت است

رستم زهی همچنین از جذب سرمایه‌گذاران در بخش گیاهان دارویی خبر داد و اظهار داشت: تلاش داریم با حمایت از بخش خصوصی، فناوری‌های مرتبط با کشت و فرآوری گیاهان دارویی را در منطقه توسعه دهیم.

وی در پایان افزود: سراوان با داشتن تنوع گیاهی، اقلیم مناسب و تجربه بومی کشاورزان، می‌تواند به یکی از قطب‌های تولید گیاهان دارویی در سیستان و بلوچستان تبدیل شود.

گیاهان دارویی در سیستان و بلوچستان به‌عنوان بخشی ارزشمند از سرمایه‌های طبیعی و بومی این استان، نقشی مهم در اقتصاد محلی و سلامت جامعه دارند.

تنوع اقلیمی و پوشش گیاهی گسترده، زمینه پرورش گونه‌های متنوعی از گیاهان دارویی را فراهم کرده است. این ظرفیت می‌تواند با برنامه‌ریزی علمی، آموزش بهره‌برداران و توسعه صنایع فرآوری، به منبعی پایدار برای اشتغال و صادرات تبدیل شود.

همچنین استفاده از گیاهان دارویی در طب سنتی منطقه، نشانگر پیوند عمیق فرهنگ مردم با طبیعت است. توجه به حفاظت از رویشگاه‌ها، جلوگیری از برداشت بی‌رویه و ترویج کشت اصولی این گیاهان، گامی مهم در جهت توسعه پایدار، ارتقای سلامت عمومی و ایجاد ارزش‌افزوده اقتصادی برای استان و کشور محسوب می‌شود.