به گزارش خبرگزاری تسنیم، طیبه مجردیان: این روزها نهادهای مختلف اجرایی و به تبع آن نهادهای پژوهشی در حال احصاء مسائل و موضوعات حوزه زنان و شناسایی خلاءها و چالش‌های قوانین و رویه‌ها و سیاست‌های مختلف موجود با هدف رفع چالش‌های حوزه زنان هستند. در میان نهادهای مختلف، شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز طی دو ماه گذشته حدود ده نشست تخصصی بین نهادی با مشارکت سازمان‌های مختلفی مثل مجلس شورای اسلامی و مرکز پژوهش‌های مجلس، معاونت فرهنگی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه، وزارت دادگستری، دانشگاه‌های مختلف، گروه‌های مردم نهاد، پژوهشکده زن و خانواده حوزه علمیه و دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام و سایر نهادها برگزار کرده است. این نشست‌ها به گفته دکتر فهیمه فرهمندپور رییس شورای فرهنگی اجتماعی خانواده و زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی، نمونه و گزیده‌ای از مهمترین مسائل روی میز حکمرانی حوزه زنان و خانواده است.

طراحی الگوی حکمرانی تمدنی زن و خانواده؛ چشم‌انداز حرکت در گام دوم انقلاب

فرهمندپور در مورد چرایی شروع این نشست‌ها در نشست خبری خود با خبرنگاران توضیح داد:امسال چهلمین سالگرد تشکیل و تاسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی را داریم. بعد از 40 سال تلاش و فراز و فرودهایی که این شورا به عنوان عالی‌ترین مرجع سیاست‌گذاری علم و فرهنگ به عهده دارد به نظر می‌رسد ضروری است به پشت سرش نگاه کند و به تعبیر مقام معظم رهبری برای گام دوم فعالیت‌های خود چشم‌انداز جدیدی ترسیم کند. از آنجایی که شورای عالی انقلاب فرهنگی حکمران علم و فرهنگ است و طبیعتا حکمرانی نیازمند الگو است؛ ما در ستاد خانواده و زنان عنوان «طراحی الگوی حکمرانی تمدنی در حوزه زنان و خانواده»را شعار خودمان قرار دادیم. وقتی می‌گوییم ما می‌خواهیم حکمرانی تمدنی ایجاد کنیم معنای آن این است که ما می‌خواهیم الگویی ارائه کنیم که برای گفتمان‌های مطرح و رقیب در جهان امروز حرفی برای گفتن داشته باشد. موضوع زنان و خانواده جزو موضوعات کلیدی در گفتمان سازی جهانی است؛ بنابراین اگر تمدن اسلامی می‌خواهد گفتمانی تمدنی ایجاد کند که حرف جدیدی برای گفتن داشته باشد حتما باید در موضوع زنان و خانواده تمرکز خاص و دقت و اهتمام ویژه داشته باشد. طبعاً اولین گام برای حرکت به سمت این الگو، تمرکز در بخش سیاستگذاری و طراحی چشم‌انداز کلان و بلند مدتی است که سایه خودش را بر بقیه حلقه‌های زنجیره حکمرانی می‌اندازد.

وی تاکید کرد: اگر در مرحله سیاست‌گذاری موفق نشویم ریل گذاری و انسجام‌بخشی معطوف به چشم اندازها و آرمان‌هایی که برای جامعه خودمان پیش بینی کردیم انجام بدهیم، طبیعتا در مراحل بعد هم شاهد فرایندهای منسجم و در هم تنیده‌ای نخواهیم بود.

ضرورت پاسخ به 50 پرسش کلیدی برای کامل کردن پازل حکمرانی تمدنی زنان و خانواده

رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده بر ضرورت پاسخ به 50 پرسش کلیدی برای کامل کردن پازل حکمرانی تمدنی زنان و خانواده تاکید کرد و گفت: ما حکمرانی حوزه زنان و خانواده را یک جورچین در نظر گرفتیم که اجزایی دارد و ماموریت خود را اینطور تعریف کردیم که باید بتوانیم تمام اجزای این جورچین را تامین کنیم و از تدوین و تلفیق این اجزا بتوانیم آن الگوی کلان را طراحی کنیم. بنابراین در قدم اول 50 زیر عنوان را برای طراحی این الگو استخراج کردیم. درواقع 50 پرسش کلیدی مطرح کردیم که اگر قرار است الگوی حکمرانی تمدنی در حوزه زن و خانواده شکل بگیرد باید این مسائل و پرسش‌ها حل شود. اما آیا شورای انقلاب فرهنگی باید به این پرسش ها جواب بدهد؟ خیر، حقیقت این است که حکمرانی یک گستره کلانی از مشارکت همه حلقه های زنجیره حکمرانی است. بنابراین مشخص کردیم چه دستگاهی و نهادی باید متولی پاسخگویی به هر یک از این پرسش‌ها باشد؛ در نهایت در راستای طراحی الگوی حکمرانی تمدنی زن و خانواده و به عنوان فصل اول، ده نشست و رویداد طراحی کردیم و آنها را در فاصله هفت آبان تا هشت آذر یعنی در کمتر از یک ماه برگزار کردیم.

ظرفیت فراقوه‌ای و قرارگاهی شورای عالی انقلاب فرهنگی نقطه قوتی برای ایجاد وفاق در حوزه زنان

فرهمندپور ظرفیت فراقوه‌ای و ویژگی قرارگاهی شورای عالی انقلاب فرهنگی را نقطه قوتی برای ایجاد وفاق در حوزه زنان و فعال کردن دستگاه‌ها ذیل سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی عنوان کرد و در مورد نقش شورای فرهنگی اجتماعی زنان خاطرنشان کرد: واقعت این است که شورای عالی انقلاب فرهنگی و به طور خاص شورای فرهنگی اجتماعی خانواده و زنان و ستاد خانواده و زنان خود متولی انجام هیچ کدام از این کارها یا تهیه پاسخ برای هیچکدام ازاین پرسش ها نیست. ما تنها به عنوان یک نهاد سیاست‌گذار فراقوه‌ایمسئله دستگاه‌ها را روی میز خودشان گذاشتیم. در واقع تلاش کردیم ذره‌بینی دست خود دستگاه‌ها بدهیم تا مسائل خودشان را بهتر ببینند و مسائل زنان و خانواده را در اولویت‌های رسیدگی قرار بدهند. در واقع این نشست‌ها یک موج گفتمان‌سازی و حساس سازیبرای توجه به مسائل زنان و خانواده در دستگاه متولی و مرتبط ایجاد می‌کند.

نشست مشترک «الزامات تحقق کلان نظریه جنسیت» با پژوهشکده زن و خانواده

فهیمه فرهمندپور در ادامه توضیح داد: چون در نظر داشتیم فصل اول این نشست‌ها نماینده نوع نگاهی باشد که ما به موضوع حکمرانی داریم، طیف مختلفی از موضوعات از مسائل کاملا نظری تا مسائل میدانی را در طراحی نشست‌ها مد نظر قرار دادیم. به عنوان مثال ما نشست مشترکی تحت عنوان «الزامات تحقق کلان نظریه جنسیت» به عنوان یک بحث کاملا نظری با پژوهشکده زن و خانواده داشتیم. از آنجایی که اساسا تمامی تصمیمات، سیاست‌ها و اقدامات ما برای قانونگذاری و برنامه ریزی در حوزه زنان و خانواده باید حول یک نظریه مبنا متمرکز شود؛ و واقعیت این است که هنوز ما متناسب با فرهنگ عمومی و ملی و دینی خودمان یک کلان نظریه جنسیت که مورد توافق قرار بگیرد نداریم؛ و اساساً یکی از دلایلی که ما در خیلی از موضوعات مرتبط با مسئله جنسیت و خانواده دچار مشکل می‌شویم همین هست که یک نظریه پایه و محوری جامع نداریم؛ از پژوهشکده زن و خانواده درخواست کردیم نشستی با همین موضوع برگزار کنند و در این بحث به ما کمک کنند.

ورود به حوزه حکمرانی علم و امکان‌سنجی اعمال ملاحظات جنسیتی

وی در ادامه با بیان ورود شورای فرهنگی اجتماعی زنان به عرصه حکمرانی دانش گفت: در ارتباط با سیاستگذاری معطوف به اجرا و نه سیاستگذاری کلان، نشستی را به میزبانی دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه حکمرانی دانشکه یکی از موضوعات مهم و محورهای مهم حکمرانی است، داشتیم و بحث بسیار مهمی در ارتباط با آیین نامه ارتقا اعضای هیئت علمی که در حال حاضر مسئله فوری و روی میز شورای عالی انقلاب فرهنگی هست را دنبال کردیم؛ اینکه آیا اساسا سیاستگذاری در حوزه حکمرانی علم در مواردی مثل آیین نامه ارتقا اعضای هیئت علمی یا آیین‌نامه استخدام و موراد دیگر امکان لحاظ ملاحظات جنسیتی دارد؟ این یک بحث جدی است که قریب یک سال روی این موضوع بحث و چالش می‌کنیم. ما اصرار داریم برای اینکه در آیین‌نامه‌های مربوط به اعضای هیئت علمی حتماً باید نگاه جنسیتی، برش جنسیتی، عدالت جنسیتی و بحث خانواده محوری لحاظ شود اما به نتیجه نرسیده و ما هنوز نتوانستیم این موضوع را پیش ببریم.

تقنین قانون جامع خانواده دستور کار مجلس شورای اسلامی

رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده درباره نشست مشترک شورا با فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی ومرکز پژوهش های مجلس توضیح داد: وارد حوزه قانون گذاری شدیم و نشست بسیار خوب و با ارزشی را به میزبانی مجلس شورای اسلامی و مرکز پژوهش های مجلس با عنوان امکان سنجی تدوین قانون جامع خانواده داشتیم. یکی از مشکلات ما در حوزه قانونگذاری این هست که قوانین خیلی زیاد، حجیم و فربه هستند اما تمرکز اندکی دارند؛ بنابراین تدوین قوانین جامع در دستور کار مجلس قرار دارد. یکی از حوزه‌هایی که مجلس به آن نپرداخته بود قانون جامع خانواده بود که ما ورود کردیم و از خود حوزه ریاست مجلس شورای اسلامی و مرکز پژوهش‌های اسلامی کمک گرفتیم؛ و یکی از جلسات خیلی مهم ما رویدادی بود که با مشارکت مجلس شورای اسلامی در موضوع تدوین قانون جامع خانواده داشتیم.

توجه به دادرسی عادلانه متمرکز بر موضوع زنان و خانواده در محاکم

فرهمندپور در ادامه به نشست مشترک شورا با قوه قضاییه اشاره کرد و گفت: یکی از نشست های خیلی خوب ما «بحث دادرسی در محاکم و دعاوی ویژه خانواده، زنان، کودکان و نوجوانان» بود که با قوه قضاییه داشتیم. در این نشست توجه به فرایند دادرسی عادلانه متمرکز بر موضوع زنان و خانواده در محاکم و دادسراهای ویژه زنان و کودکان و موضوع قضات زن و نحوه نقش آفرینی قضات زن در قوه قضایی مطرح شد و قوه قضاییه خیلی خوب پای کارآمد و کمک کرد. معاون محترم قوه قضائیه که در این جلسه حضور داشت برای به نتیجه رسیدن پرسش‌های مطرح شده اعلام آمادگی کرد جلسات تا چهار جلسه ادامه بپیدا کند. به نظرم همین اتفاق حتی اگر ما در نشست‌های بعدی هم مشارکت نکنیم همین که خود دستگاه‌ها با ذره بین دنبال توجه به مسائل مرتبط با حوزه زنان وخانواده در ماموریت‌های خودشان بگردند یعنی ما به یکی از مهمترین اهدافی که از برگزاری این سلسله رویدادها داشتیم رسیدیم.

بررسی سند ملی حقوق کودک از طریق وزارت دادگستری

وی ادامه داد: همچنین سند ملی حقوق کودک به عنوان یک سند سیاسی مهم که هنوز به مرحله اجرا نرسیده را با مشارکت وزارت دادگستری و دانشگاه علوم قضایی به بحث گذاشتیم.

ورود به مسئله «ساختارهای حوزه زنان» در نشست مشترک با دانشکده علوم خانواده دانشگاه تهران

فرهمندپور با اشاره به چالش ساختارهای حوزه زنان گفت: بحث ساختارهای حوزه زنان که یکی از پرچالش‌ترین مسائل در حوزه زنان است که ما هنوز موفق به حل آن نشدیم که آیا اینها باید بخشی باشند یا فرا بخشی؟ بخشی باشند و فرا بخشی عمل کنند؟ و اساساً آیا باید فرا بخشی دیده شوند؟ یک بحث بسیار مهمی است که این بحث را با دانشکده علوم خانواده دانشگاه تهران به گفتگو گذاشتیم.

نشست مشترک با مجمع تشخیص مصلحت نظام و بررسی چرایی عدم تحقق سیاست‌های کلان حوزه خانواده و جمعیت

رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده از آخرین نشست فصل اول خود با مجمع تشخیص مصلحت زنان خبر داد و گفت: با توجه به اینکه سیاست‌های کلان ابلاغی مقام معظم رهبری مرتبط با حوزه خانواده و زنان؛ سیاست‌های کلی خانواده و سیاست‌های کلی جمعیت ابلاغ شده ولی آمار و اطلاعات نشان می‌دهد تحقق قابل قبولی نداشته است؛ موضوع چرایی عدم تحقق کامل این سیاست‌ها را با همکاری دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام دنبال کردیم. من واقعا هنوز هم حتی از مرور سیاست‌های کلان خانواده لذت می‌برم ولی حقیقت این است که هیچ اتفاق مخصوصی در راستای عمل در چارچوب این سیاست‌ها اتفاق نیفتاده است. در یک بندی کلیدی از سیاست‌های کلان خانواده، تاکید مقام معظم رهبری بر این است که تمام نظامات ما؛ نظامات حقوقی، نظامات اداری، نظامات آموزشی باید خانواده محور باشد اما ما هنوز در این موضوع دچار چالش‌های متعدد هستیم. علی‌رغم اینکه در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری تصریح شده که باید نظامات ما خانواده محور باشد؛ متاسفانه هنوز موفق نشدیم حداقل نظامات آموزشی خودمان در حوزه آموزش عالی را خانواده محور کنیم یعنی متاسفانه کوچکترین پیشرفتی در خانواده محور کردن یا خانواده محور دیدن نظام آموزشی نداریم و اتفاقاً برعکس مدام مسئله توجه به خانواده در حال کمرنگ‌تر شدن است.

پیگیری شهر دوستدار خانواده یا« مدیریت شهری با رویکرد خانواده محور» در شهرداری تهران

فرهمندپور درباره نشست مشترک با شهرداری توضیح داد: وارد بحث های میدانی و عملیاتی هم شدیم و موضوع «مدیریت شهری در الگوی حکمرانی تمدنی زن و خانواده» را با کمک اداره کل امور زنان و خانواده شهرداری تهران داشتیم و این سوال را مطرح کردیم که مدیریت شهری یا شهر دوستدار خانواده و شهر خانواده محور در مدیریت شهری ما چه جایگاهی دارد؟ خوشبختانه اداره کل امور زنان و خانواده شهرداری تهران با ما همراهی کرد و اتفاقا یکی از نشست‌های خیلی طولانی و مفصل ما بود که در آن نزدیک 12 ارائه علمی داشتیم.

نشست مشترک با سازمان‌های مردم‌نهاد و بررسی مدل نقش‌آفرینی حلقه‌های میانی در حکمرانی

وی ادامه داد: از نهادهای حاکمیتی و دولتی خارج شدیم و نشستی را با سازمان‌های مردم نهاد تحت عنوان «حلقه‌های میانی در الگوی حکمرانی زن و خانواده» داشتیم. ما دائم در مورد مشارکت و حضور مردم صحبت می‌کنیم؛ مقام معظم رهبری تاکید زیادی در بحث حلقه‌های میانی و مشارکت مردم دارند در حالی که ما هنوز تکلیف نقش آفرینی این حلقه‌های میانی را در فرایند حکمرانی تعیین نکردیم. بنابراین یکی از بحث های ما این موضوع بود. این موضوعات از مباحث نظری تا موضوعات  میدانی در این ده نشست دنبال شد و تاکید ما بر این بود که حتماً خود دستگاه‌ها مسئولیت این کار را به عهده بگیرند.

به الگوی خوبی برای مشارکت با دستگاه‌ها در حوزه رسیدگی به مسائل زنان رسیدیم

فرهمندپور به دستاوردهای این نشست‌ها اشاره کرد و گفت: ما به الگوی بسیار خوبی برای مشارکت با دستگاه‌ها رسیدیم. به نظر من این موضوع بسیار مهمی است که توجه دستگاه‌ها را معطوف به عناوین مرتبط به زنان و خانواده‌ای بکنیم که ماموریت خود آن دستگاه است. شاید اگر ورود از بیرون و گفتمان‌سازی و جریان‌سازی اتفاق نیفتد این مسائل محور توجه قرار نگیرد. شاهد مثال اینکه تمام ده نشستی که برگزار کردیم در پایان نشست خود برگزار کننده داوطلب بود که نشست‌های بعدی را با تمرکز بیشتر روی همان موضوع یا در عناوین مشابه دوباره خودش برگزار کند. این موضوع نشان‌دهنده ظرفیت همکاری بین دستگاهی است که ما باید از این ظرفیت به خوبی استفاده کنیم.

یک گام به طراحی الگوی حکمرانی حوزه زن و خانواده نزدیک شدیم

فهیمه فرهمندپور در پایان خاطرنشان کرد: ما یک گام به طراحی الگوی حکمرانی حوزه زن و خانواده نزدیک شدیم هرچند این گام شاید خیلی بزرگ نباشد. باید بپذیریم که ما این الگو را نداریم و تا الان تدوین نکردیم. ما ساختارهای حوزه زنان داریم اما نحوه انسجام و اثرگذاری این ساختارها مشخص نیست. ما قوانین حوزه زنان و خانواده داریم اما انسجام این قوانین مشخص نیست. به نظر میرسد ما در حوزه زنان و خانواده مثل مابقی حوزه‌ها سند، قانون و ضابطه‌های زیادی داریم اما منسجم نشده و فرایند اجرا و عملیاتش مشخص نیست؛ اما به دستاوردهای این نشست‌ها برای حل مسائل زنان در حوزه‌های مختلف امیدوار هستیم. ما یک بازه زمانی خواهیم داشت برای اینکه محتوای این نشست‌ها را پیاده و ویرایش بکنیم و در دسترس علاقمندان و مخاطبان و ذی نفعان اصلی آن قرار بدهیم و از آنها در فرایند برنامه‌ها و ماموریت‌هایمان استفاده کنیم و فصل دوم و یا فصل‌های بعدی را شروع کنیم؛ در حال حاضر پنج شش تا مجموعه دیگر پیشنهاد همکاری برای برگزار رویدادهای مشترک را دادند که ما منوط کردیم به اینکه از فصل اول یک بسته قابل قبول ارائه شود و بعد وارد بخش دوم بشویم.

انتهای پیام/